Изучаем латинский язык с нуля!
Textus XXV


Гай Юлий Цезарь

Цезарь — Gaius Iulius Caesar (100—44 гг. до н. э.), выдающийся полководец и политический деятель; сохранились его «Записки о Галльской войне» (Commentarii de bello Gallico) и «Записки о гражданской войне» (De bello civili), т. е. о войне между Цезарем и Помпеем.

Светоний

Светоний — Gaius Suetonius Tranquillus (ок. 70—160 гг. н. э.), был некоторое время личным секретарем императора Адриана, впоследствии отошел от политической деятельности и стал заниматься литературным трудом. Сохранились его «Жизнеописания Цезарей» (De vita Caesarum) — 12 биографий императоров, от Цезаря до Домициана, а также часть произведения «Жизнь замечательных людей» (De viris illustribus).

SUETONIUS DIVUS IULIUS 19; 20; 23; 24-26

Gaius Iulius Caesar cum Marco Bibŭlo consul creātur1. Gnaeo Pompeio Marcum Crassum reconciliāvit2, vetĕrem inimīcum ex consulātu, quem summā discordiā simul gessĕrant. Societātem cum utrōque iniit3, ne quid agerētur in re publĭca, quod displicuisset uni e tribus. Consul primus omnium instituit, ut acta diurna tam senātus quam popŭli confiĕrent et publicarentur. Lege autem agrariā promulgātā obnuntiantem collēgam armis Foro expŭlit.

Unus ex eo tempŏre in re publĭca administrāvit4, ut nonnulli urbanōrum, cum alĭquid per iocum testandi gratiā5 signārent, non «Caesăre et Bibŭlo», sed «Iulio et Caesăre» consulĭbus actum scribĕrent, bis eundem6 praeponentes, nomĭne atque cognomĭne. перевод текста

Functus7 consulātu in provinciam abiit. Cum autem Lucius Domitius consulātum petĕret, Crassum Pompeiumque in urbem provinciae suae Lucam8 compŭlit, ut consulātum altĕrum petĕrent, perfecitque per utrumque, ut in quinquennium imperium sibi prorogarētur. Qua fiduciā ad legiōnes, quas a re publĭca accepĕrat, alias privāto sumptu addĭdit, unam ex Transalpīnis conscriptam, quam postea universam civitāte donāvit. Gessit9 autem novem annis, quibus in imperio fuit, haec fere: omnem Galliam, quae saltu Pyrenaeo Alpibusque et monte Gebenna, fluminĭbus Rheno et Rhodăno continētur, in provinciae formam redēgit10. Germānos, qui trans Rhenum incŏlunt, primus Romanōrum ponte fabricāto adgressus, maxĭmis affēcit cladĭbus. Adgressus est et Britannos ignōtos antea superatisque eis pecunias et obsĭdes imperāvit. перевод текста

Per tot successus ter, nec amplius, adversum casum expertus11 est: in Britannia classe vi tempestātis prope absumptā, et in Gallia ad Gergoviam legiōne fusā, et in Germanōrum finĭbus Titurio et Aurunculeio legātis per insidias caesis.

Altiōra medĭtans et spei plenus nullum largitiōnis aut officiōrum genus publĭce privatimque omīsit. Forum de manubiis inchoāvit12, cuius area super sestertium milies constĭtit. Munus popŭlo epulumque pronuntiāvit in filiae memoriam, quod ante eum nemo. Legionĭbus stipendium in perpetuum duplicāvit. Frumentum, quotiens copia esset, sine modo mensurāque praebuit. перевод текста

NB

1. consul creātur — в 59 г. до н. э.

2. Gnaeo Pompeio ... reconciliāvit — конфликты между Помпеем и Крассом продолжались с того времени, когда они вместе занимали должность консулов в 70 г. до н. э.

3. societātem ... iniit — так называемый первый триумвират, заключенный в 60 г. до н. э. (до того, как Цезарь стал консулом), существовал до 55 г. до н. э. Это было неофициальное соглашение, заключенное без ведома сената.

4. unus ex tempŏre ... administrāvit — Бибул официально был консулом, но сам уклонялся от общественной деятельности.

5. testandi gratiā — genetivus герундия с предлогами gratiā или causā переводится на русский язык с помощью предлогов «для», «ради».

6. eundem — т. e. Caesărem.

7. functus — см. fungor; употребляется с abl.; здесь: functus consulātu.

8. Luca — Лука, город в Этрурии, совр. Лукка; результатом встречи Цезаря, Помпея и Красса в Луке было возобновление триумвирата (56 г. до н. э.).

9. gessit — см. gero, gessi, gestum, gerĕre.

10. redēgit — см. redĭgo, redēgi, redactum, redigĕre.

11. expertus — см. experior, expertus sum, experīri (отложительный глагол).

12. Forum ... inchoavit — впоследствии был назван Forum Caesaris.