Изучаем латинский язык с нуля! Textus XLI

Мечты ростовщика

HORATIUS EPODOS 2

Размер стиха - ямбический сенар.

«Beátus ílle quí procúl negótiís,
 Ut prísca géns mortáliúm,
Patérna rúra bóbus¹ éxercét suís
 Solútus² ómni fénoré,
Nequ(e) éxcitátur³ clássicó milés trucí
 Nec hórret íratúm maré,
Forúmque vítat ét supérba cíviúm
 Poténtiórum líminá,

Erg(o) áut adúlta vítiúm propáginé
 Altás marítat pópulós,
Aut ín redúcta válle múgiéntiúm
 Prospéctat érrantés gregés,
Inútilésque fálce rámos ámputáns
 Felícióres ínserít.
Aut préssa púris mélla cóndit ámphorís,
 Aut tóndet ínfirmás ovés.
Vel cúm⁴ decórum mítibús pomís capút
 Autúmnus ágris éxtulít,
Ut⁵ gáudet ínsitíva décerpéns pirá
 Certánt(em) et úvam púrpuráe,
Qua⁶ múnerétur té, Priáp(e), et té, patér
 Silváne, tútor fíniúm.

Libét iacére módo sub ántiqu(a) ílicé,
 Mod(o) ín tenáci gráminé:
Labúntur áltis ínterím ripís aquáe,
 Querúntur ín silvís avés,
Fontésque lýmphis óbstrepúnt manántibús,
 Somnós quod ínvitét levés.

At cúm tonántis ánnus híbernús Iovís
 Imbrés nivésque cómparát,
Aut trúdit ácres hínc et hínc multá cané
 Aprós in óbstantés plagás,
Aut ámite lévi rára téndit rétiá,
 Turdís edácibús dolós,
Pavidúmque lépor(em) et ádvenám laqueó gruém
 Iucúnda cáptat práemiá.
Quis nón malárum⁷, quás amór curás habét,
 Haec ínter óblivíscitúr?

Quodsí pudíca múlier ín partém iuvét
 Dom(um) átque dúlces líberós,
Sabína⁸ quális áut perústa sólibús
 Pernícis úxor Ápulí,
Sacrúm vetústis éxstruát lignís focúm
 Lassí sub ádventúm virí,
Claudénsque téxtis crátibús laetúm pecús
 Disténta síccet úberá,
Et hórna dúlci vína prómens dólió
 Dapés inémptas ápparét:
Non mé Lucrína iúverínt conchýliá⁹
 Magísve rhómbus áut scarí,
Si quós Eóis¹⁰ íntonáta flúctibús
 Hiéms ad hóc vertát maré;

Non Áfr(a) avís descéndat ín ventrém meúm
 Non áttagén Iónicús
Iucúndiór, quam lécta dé pinguíssimís
 Olíva rámis árborúm,
Aut hérba lápathi prát(a) amántis ét graví
 Malváe salúbres córporí,
Vel ágna féstis cáesa Términálibús¹¹
 Vel háedus éreptús lupó.
Has ínter épulas út iuvát pastás ovés
 Vidére próperantés domúm,
Vidére féssos vómer(em) ínversúm bovés
 Colló trahéntes lánguidó
Positósque vérnas¹², dítis éxamén domús,
 Circúm renídentés Larés¹³». —
Haec úbi locútus fénerátor Álfiús,
 Iam, iám futúrus rústicús,
Omném redégit Ídibús¹⁴ pecúniám,
 Quaerít Kaléndis¹⁵ póneré.

NB

1. bobus = bubus — abl. от существительного bos, bovis; pluralis: boves, boum, bubus, boves, bubus.

2. solūtus — см. solvo, solvi, solūtum, solvĕre; употребляется c abl.: fenŏre (abl. separationis).

3. neque... — порядок слов: Neque excitātur (подразум. ille beātus из предыдущего предложения) miles truci classĭco.

4. vel cum... — порядок слов: Vel cum autumnus agris ехtŭlit caput decōrum mitĭbus pomis.

5. ut — зд.: как.

6. qua = ut ea — определительно-целевое придаточное предложение.

7. quis non malārum... — порядок слов: Quis inter haec non obliviscĭtur malārum curārum, quas amor habet.

8. Sabīna... aut uxor Apŭli — сабиняне и жители Апулии славились трудолюбием и выносливостью; поэт противопоставляет трудолюбивых италийцев жителям Рима, пребывающим в роскоши и бездеятельности.

9. Lucrīna... conchylia — устрицы из Лукринского озера в Кампании.

10. Eous — восточный; ср.: Eos — утренняя заря.

11. Terminalia — Терминалии, празднества в честь бога Термина, покровителя границ и межей, отмечались ежегодно 23 февраля.

12. verna — раб, родившийся и выросший в доме хозяина.

13. Lares — Лары, домашние боги-покровители.

14. Idĭbus — в середине месяца у должников взимались долги.

15. В календы (1-й день месяца, см. урок 25) их снова давали взаймы под проценты.

Imperat aut servit collecta pecunia cuique.

Horatius Epistulae I 10, 47