Урок 30

Предложный падеж ед. ч.

Выражение долженствования (продолжение)

Przygotowanie do podróży

1.	—	Maryjko, czy już jesteś gotowa?
2.	—	Prawie. O której odchodzi pociąg do Krakowa?
3.	—	O szóstej po południu. Nasi koledzy mają wstąpić po nas. Powinni tu przyjść na pół do piątej.
4.	—	Czy mamy już bilety?
5.	—	Tadek miał kupić wczoraj w „Orbisie” .
6.	—	Ile czasu jedzie się z Warszawy do Krakowa pociągiem pośpiesznym?
7.	—	Około sześciu godzin. Na dwunastą w nocy powinniśmy być na miejscu.
8.	—	W czym jedziesz, Olu?
9.	—	Włożę jakąś letnią sukienkę i płaszcz.
10.	—	W tych pantoflach na wysokim obcasie będzie ci chyba niewygodnie?
11.	—	Oczywiście. Włożę tamte białe na płaskim obcasie.
12.	—	Czy dużo rzeczy bierzesz ze sobą?
13.	—	Bluzkę, tę spódnicę w kratę, sweter i jeden komplet bielizny. Myślę, że to wszystko zmieści się w neseserze. A ty?
14.	—	Mam wrażenie, że zapakowałam zbyt dużo rzeczy.
15.	—	Chcesz wziąć ze sobą tę dużą walizkę?! Jaka ciężka! Co w niej jest? Po co ci to wszystko? Jedziemy przecież do Krakowa na kilka dni, może nawet na niecały tydzień.
16.	—	Nie mam mniejszej walizki.
17.	—	Pożyczę ci swojej.
18.	—	Mam więc od nowa się pakować? Przecież zaraz przyjdą chłopcy.
19.	—	Nie denerwuj się! Mamy jeszcze dość czasu. Dopiero za dwadzieścia czwarta. W tej walizce zmieścisz wszystko, co trzeba.
20.	—	Wezmę jedną sukienkę, dwie bluzki wełniane, spodnie...
21.	—	Masz spodnie? No, widzisz! W spodniach będziesz bardzo ładnie wyglądać. Jesteś wysoka, zgrabna...
22.	—	Tylko bez komplementów!
23.	—	Weź również ten sweterek. W niebieskim kolorze jest ci bardzo do twarzy.
24.	—	Pończochy zostawię. Na pewno nie będzie zimno.
25.	—	Rękawiczki skórkowe weź! Ostatnio są modne. Poza tym bardzo pasują do twojej torebki i do pantofli.
26.	—	Jak się zamyka tę walizkę?
27.	—	Pomogę ci.
28.	—	Poczekaj! Zapomniałam włożyć chusteczki do nosa i skarpetki.
29.	—	Postawmy walizki koło ściany, żeby nam nie przeszkadzały. Która godzina?
30.	—	Już dziesięć po czwartej. Za dwadzieścia minut powinni przyjść chłopcy. Trzeba się ubierać!
31.	—	Maryjko, co włożysz na siebie?
32.	—	Kostium i jedną z tych bluzeczek w paski.
33.	—	Radziłabym ci włożyć białą jedwabną bluzkę. Według mnie w takim popielatym kostiumie i białej bluzeczce będziesz wyglądała bardzo elegancko.
34.	—	Ale na podróż biała bluzka jest niepraktyczna.
35.	—	Czy mam umalować usta?
36.	—	Nie, szminka wcale ci nie jest potrzebna. Możesz tylko nieznacznie się upudrować. Masz puder?
37.	—	Nie zabieraj mi jeszcze lusterka, chcę się uczesać.
38.	—	Gdzie jest mój beret?
39.	—	Leży na stole, za lusterkiem.
40.	—	No, już jesteśmy gotowe. Która godzina?
41.	—	Pięć po piątej.
42.	—	Со?! Tak późno, a chłopcy jeszcze nie przyszli?! Już od pół godziny powinni tu być. Przez nich spóźnimy się na pociąg! Zadzwonię do Tadka. Może dowiemy się czegoś od niego lub od jego rodziców. Halo! Mówi Ola. Czy Tadek jest w domu?.. Słucham?.. Jak to?! Już dawno wyszli?.. Co im się mogło przydarzyć?.. Nie, musimy czekać. Do widzenia panu! Przepraszam.
43.	—	Co mamy teraz robić?
44.	—	Według mnie, nic dziś nie będzie z naszego wyjazdu.
45.	—	A może jednak zaraz przyjdą? Może zdążymy na pociąg?

Humor

— Czy nie cisną cię te klipsy? Masz spuchnięte uszy.
— Tak, ale kiedy bolą mnie uszy, to mniej myślę o nogach.

Словарь

Może dowiemy się czegoś od niego lub od jego rodziców.
Может быть, мы узнаем что-нибудь у него или у его родителей.

Комментарий

3., 7. Предлог na в сочетаниях со словами, обозначающими определенное время, может соответствовать по значению русскому предлогу „к”:

В подобных случаях может употребляться также предлог do:

6., 26. В настоящем уроке встречаются случаи употребления безличной конструкции в настоящем времени (с частицей się).

Как видно из выше приведенных примеров, эти конструкции иногда переводятся на русский язык оборотами с инфинитивом.

19. Запомните несколько глаголов с частицей się, которым в русском языке соответствуют невозвратные глаголы.

Примеры из текста:

Другие примеры:

Следующим русским возвратным глаголам соответствуют в польском языке глаголы невозвратные:

Синонимическая конструкция:

13., 32. В настоящем уроке вы встречаетесь с употреблением предлога w + вин. пад. (не во временных конструкциях). Подобные случаи в польском языке очень ограничены. Вот несколько примеров:

Предложный падеж (о kim? о czym?) ед. ч.

Подводим итог всему сказанному об образовании предложного падежа. В польском языке предложный падеж ед. ч. может иметь 3 окончания:

1) окончание -е. Это окончание вызывает смягчение или замену предшествующих согласных, а иногда также изменение гласных основы. Оно прибавляется к существительным всех трех родов с основой на твердый согласный (за исключением всегда выделяемой нами группы согласных с, dz, cz, dż, l, rz, sz, ż, а в мужском роде (кроме слов на -а) и среднем окончание -е не выступает также после звуков k, g, ch).

В предложном падеже ед. ч. возможны следующие чередования согласных:

Следующие чередования согласных выступают только у существительных на -а:

2) окончание -u, прибавляемое к существительным мужского (кроме слов -а) и среднего рода с основой на мягкий согласный и на согласные с, dz, cz, dż, l, rz, sz, ż, k, g, ch, после которых не выступает окончание -е. Оно не влечет за собой никаких изменений основы.

Примеры:

Это же окончание имеют следующие слова с твердым согласным основы: państwo (обращение, товарищи, супруги), dom, syn, pan.

3) Окончание -i (-y), прибавляемое к существительным женского рода на -а с конечным мягким согласным основы или согласным с, dz, cz, dż, l, rz, sz, ż, а также к существительным женского рода на согласный (типа noc):

Формы предложного и дательного падежей существительных женского рода совпадают.

Выражение долженствования

Обратите внимание на употребление в тексте урока разных конструкций со значением долженствования и на разницу в их значениях.

mieć + инфинитив

powinien + инфинитив

musieć + инфинитив

Упражнения

I. Переведите на польский язык:

ввести кого-нибудь в заблуждение, ввести кого-нибудь в комнату, юбка в клетку, дорога в Берлин, пойти в университет, пойти на фабрику, работать на фабрике, играть в карты, пойти в магазин за хлебом, приехать к 12-ти ночи, узнать что-нибудь у знакомых, слушать концерт по радио.

II. Образуйте предложный падеж ед. ч. и род. пад. мн. ч. следующих слов:

rzecz, dzień, wiadomość, wiosna, kolega, ręka, gwiazda, zjazd, łza, część, lekcja, noc, partia, pan, miejsce, oko, ucho, Rosjanin, Amerykanin, woda, noga, Bułgar, wiatr, ciało, las, narzędzie, wybrzeże, morze, pole, święto.

III. Употребите нужные конструкции со значением долженствования. Укажите, в каких случаях возможны разные конструкции и объясните разницу в их значении.

1. (my) słuchać starszych, ale nie zawsze ich słuchamy.
2. (my) się śpieszyć, jeżeli chcemy pojechać tym pociągiem.
3. Nie mamy innego wyjścia, przyjść tu jeszcze raz.
4. Przy jedzeniu nie (my) czytać.
5. (ja) pójść dziś do kina.
6. (ja) jutro pojechać do Krakowa.
7. Już od pół godziny (oni) tu być.
8. (on) być tu już wczoraj.