Урок 36

Личные существительные мужского рода

W kawiarni
Аудио:

1.	—	Przy tym stoliku nie zmieścimy się w pięcioro, usiądźmy przy tamtym większym.
2.	—	Za chwilę powinien rozpocząć się dancing. Mam wielką ochotę potańczyć.
3.	—	Szkoda, żeśmy nie zaprosili na dzisiejszy wieczór którejś z naszych koleżanek. Zawsze jeden z nas będzie siedzieć samotnie podczas tańca.
4.	—	U was nie ma zwyczaju zapraszać do tańca nieznajomych pań?
5.	—	Raczej nie, każdy na ogół bawi się w swoim towarzystwie.
6.	—	Tadku, bądź tak dobry, podaj mi mój szal!
7.	—	Chłodno ci?
8.	—	Trochę... Teraz będzie cieplej. Dziękuję!
9.	—	Co macie ochotę zamówić? Lody, ciastka, kawę?
10.	—	Ja dużą kawę. Ostatnio coraz częściej piję kawę... Podobają mi się wasze kawiarnie.
11.	—	Niewątpliwie są bardzo przyjemne. Szczególnie niektóre. Powiedzmy, chodzi się po mieście, jest się zmęczonym, można wstąpić do kawiarni, zamówić filiżankę kawy, odpocząć, przejrzeć prasę...
12.	—	Wasze kawiarnie to wymarzone miejsce dla zakochanych. Przychodzi dwoje młodych ludzi, zamawiają byle co, najczęściej oczywiście małą kawę, i przesiadują całymi wieczorami zapatrzeni w siebie.
13.	—	Tacy zakochani to klęska dla kelnerek. Przesiadują całymi godzinami, zajmują stoliki i przez nich kelnerki nie wykonują planu. Szczególnie zimą.
14.	—	W kawiarni można niekiedy przypadkowo usłyszeć ciekawą rozmowę. Na przykład niedawno byłem świadkiem zaciętej dyskusji literackiej trzech młodych ludzi, prawdopodobnie literatów.
15.	—	A niektórzy mają w kawiarni swój „warsztat pracy”. Piszą tam artykuły, reportaże, felietony. To przeważnie dziennikarze.
16.	—	Kawiarnia jako miejsce spotkań i dyskusji ma w Polsce swoje tradycje. Chyba się nie mylę, nieprawdaż? Czytałem parę lat temu książkę o Chopinie Kształt miłości . Autor wspomina o warszawskich kawiarniach początku XIX wieku. Znajdowały się one gdzieś niedaleko stąd... Kawiarnia „Dziurka” na Miodowej, „Kopciuszek”. Bywał tam często Chopin. Przesiadywał w towarzystwie swych przyjaciół: poetów, myślicieli, przyszłych działaczy patriotycznych.
17.	—	Kto ma ochotę zapalić? Proszę bardzo, częstujcie się. A nawiązując do tego, co mówiłeś o polskich kawiarniach XIX wieku, chciałbym przypomnieć wam, że w XX wieku zaczęły się pojawiać u nas kawiarnie-kabarety. Piosenki i anegdoty kabaretowe nie tylko bawiły, lecz przede wszystkim wyśmiewały mieszczaństwo i jego obyczaje. Kwitła tam również satyra polityczna.
18.	—	Masz na myśli krakowski „Zielony balonik”?
19.	—	Tak... Tradycje kabaretów nie zaginęły do dzisiaj...
20.	—	Ale nie będziemy chyba dziś cały wieczór rozmawiać o kawiarniach. Zamawiam wino. Wzniesiemy toast za nasze ponowne spotkanie!
21.	—	Zanim się znów wszyscy razem spotkamy, upłynie na pewno dużo czasu.
22.	—	Ale miejmy nadzieję, że to kiedyś znów nastąpi. W tym roku trzech moich kolegów jedzie na praktykę do Leningradu. Będę im bardzo zazdrościł tego wyjazdu.
23.	—	Trudno mi wyobrazić sobie, że już jutro odlatujemy do kraju. Nasz pobyt w Polsce minął tak prędko!..
24.	—	A więc pijmy za nasze ponowne spotkanie!..
25.	—	Maryjko, czy mogę zaprosić cię do tańca?
26.	—	Bardzo chętnie zatańczę...

Humor

Bądź punktualna, wówczas nikogo nie narazisz na niepotrzebną stratę czasu, tylko siebie.

Nowoczesny taniec

Młody człowiek ma obandażowaną głowę. Przyjaciel pyta:
— Jakiś wypadek?
— Nie, tylko byłem wczoraj u mojej dziewczyny i podczas gdy tańczyliśmy cha-cha wszedł niespodziewanie jej ojciec.
— I cóż w tym złego, że tańczyłeś z dziewczyną?
— Nic, ale jej ojciec jest kompletnie głuchy i nie słyszał muzyki.

Словарь

Комментарий

4. Родительный падеж требуется в польском языке не только тогда, когда он непосредственно зависит от отрицаемого глагола, но даже тогда, когда отрицается один из глаголов в предложении:

nie ma zwyczaju zapraszać do tańca nieznajomych pań
nie zdążyliśmy kupić biletów

6. Формы повелительного наклонения глагола być:

11. Обратите внимание на употребление безличных форм глаголов:

chodzi się po mieście
jest się zmęczonym

12., 14. Напоминаем, что собирательные числительные типа dwoje, troje и т. д. употребляются для обозначения лиц обоих полов:

22. Формы повелительного наклонения глагола mieć:

Запомните:

Личные существительные мужского рода

В настоящем уроке мы хотим подвести итог всему сказанному о личных существительных мужского рода. Вот их грамматические признаки:

1. Они отличаются от всех остальных существительных особыми окончаниями им. пад. мн. ч. -i (-y) и -owie. Это касается как существительных на согласный (типа literat), так и существительных с окончанием -a (poeta, sprzedawca). Совпадающее с другими группами окончание -е принимают (за некоторыми исключениями) только существительные с основой на мягкий согласный и на согласные cz, rz, sz, ż, l (см. уроки 16, 18).

Личные существительные мужского рода на -a во мн. числе склоняются по типу существительных м. рода на согласный. В родительном падеже (с которым совпадает винительный) все они получают окончание -ów.

poetów
sprzedawców
kolegów

Исключение: mężczyzna — mężczyzn

2. В им. пад. мн. ч. личные существительные мужского рода заменяются местоимением oni (все остальные one):

3. Форма вин. пад. мн. ч. этих существительных всегда совпадает с род. пад.

Личные существительные м. рода в ед. ч. также имеют винит. пад. равный родительному (конечно, это касается только существительных на согласный), но этим грамматическим свойством характеризуются все одушевленные существительные м. рода.

4. Вин. пад. мн. ч. этих существительных заменяется формой местоимения ich (все остальные существительные заменяются местоимением je)

5. Личные существительные м. рода сочетаются с особыми формами прилагательных (и других слов, склоняющихся, как прилагательные):

6. Они сочетаются также с особыми лично-мужскими формами прошедшего, будущего составного II времени и сослагательного наклонения:

7. Наконец, они сочетаются с особыми формами числительных (см. урок 35).

Примеры:

przychodzi dwóch młodych ludzi или przychodzą dwaj młodzi ludzie
(cp.: przychodzi dwoje młodych ludzi)

dyskutuje trzech literatów или dyskutują trzej literaci
(cp.: dyskutuje troje literatów; dyskutują trzy literatki)

dziś spotkałem w teatrze kilku znajomych
(cp.: spotkałem kilkoro znajomych; spotkałem kilka znajomych)

ulicą szło kilku mężczyzn, panów
(cp.: ulicą szło kilka kobiet, pań)

ośmiu moich kolegów wyjechało do Związku Radzieckiego
(cp.: ośmioro moich kolegów wyjechało do ZSRR; osiem moich koleżanek wyjechało do ZSRR)

Упражнения

I. Замените существительные ж. рода существительными мужского рода, соответственно изменяя формы сочетающихся с ними слов.

1. Dwie znane artystki otrzymały nagrodę państwową.
   
2. W tym sklepie pracowało kilka młodych sprzedawczyń.
   
3. W biurze podróży „Orbis” pracowało kilkadziesiąt urzędniczek.
   
4. Kilkanaście rosyjskich studentek przyjechało na studia do Polski.
   
5. W tej kawiarni obsługują klientów cztery uprzejme kelnerki.
   
6. Trzy nasze koleżanki wyjechały do Francji.
   
7. Proszę cię, pozdrów w Moskwie dwie moje znajome.
   

II. Образуйте им. пад. мн. ч. следующих существительных:

podróż, nieporozumienie, liść, list, pieczeń, kierowca, kelner, krawiec, szewc, fryzjer, ręka, czoło, wieża, loża, palec, dworzec, przechodzień, ruch, brzuch, kuchnia, stacja, przystanek, Niemiec, przyjaciel, dzwonek, pies, kościół.

III. Поставьте глаголы в форме прошедшего времени:

1. Bardzo rzadko zdarza mi się robić błędy w języku polskim.
2. Nasi znajomi wznoszą toast za spotkanie w Moskwie.
3. Marek gratuluje Włodkowi jego znajomości języka polskiego.
4. Usiądziemy przy tym większym stoliku.
5. Maryjka cztery lata uczy się języka polskiego.
6. Nie ma zwyczaju zapraszać do tańca nieznajomych pań.