Урок 13 (б)

Краткие и полные формы местоимений ja, ty, on.

Повелительное наклонение (продолжение).

Przy stole

Tekst B

1.	—	Na co masz apetyt, Maryjko? Może spróbujesz sałatki? Proszę!
2.	—	Wolę wędlinę. Podaj mi musztardę albo chrzan! Dziękuję!
3.	—	Olu, a co tobie podać?
4.	—	Mam apetyt na szproty.
5.	—	Zupełnie o nich zapomniałem. Zaraz je przyniosę, są w kuchni.
6.	—	Włodku, dlaczego tak mało jesz? Weź jeszcze coś! Może wędliny?
7.	—	Dziękuję, już się najadłem. Czy możesz mi nalać herbaty?
8.	—	Lubisz mocną czy słabą?
9.	—	Mocną.
10.	—	Proszę, posłodź herbatę i weź cytrynę!
11.	—	Ja nie słodzę herbaty, lubię gorzką.
12.	—	Czy smakuje wam kolacja?
13.	—	Owszem, wszystko jest bardzo smaczne. Ale za wcześnie na pochwały. Zobaczymy, co nam jeszcze podasz do herbaty.
14.	—	Do herbaty? Zupełnie o tym zapomniałem. Nie kupiłem ani ciastek, ani w ogóle nic słodkiego.
15.	—	Szkoda że nic nie wiedziałyśmy o twojej kolacji. Byłyśmy z Maryjką na Nowym Świecie i mogłyśmy w cukierni kupić ciastek.
16.	—	Przypuszczałem, że Marek o czymś zapomni. Ale nie martwcie się! Kupiłem tort.
17.	—	W takim razie Tadkowi, nie tobie, należy się pochwała.
18.	—	Pokraj, Olu, tort i połóż nam na talerzykach. A ja zaparzę jeszcze herbaty. Już nie ma esencji.
19.	—	Ja chcę się napić fruktowitu. Dziś taki gorący wieczór.
20.	—	Pij ostrożnie, jest bardzo zimny. Trzymałem go w lodówce.
21.	—	Pyszny!
22.	—	A tort wam smakuje?
23.	—	Tak, bardzo smaczny.
24.	—	Chciałyście po kolacji iść na spacer. Która godzina?
25.	—	Pół do dziesiątej. Chodźmy!
26.	—	Pokażemy wam Mariensztat . Wieczorem i w nocy jest tam wyjątkowo pięknie.

Словарь

Spróbować sałatki Попробовать салат

Комментарий

14. Форма им.-вин. пад. слова nic (ничто) употребляется очень часто в тех случаях, когда в русском языке требуется форма „ничего” (т. е. при глаголах с отрицанием или с некоторыми прилагательными в род. пад.).

— Nic nie słyszę (nic nie słychać)!

15., 24. Обращаем Ваше внимание на употребление женско-вещных форм прошедшего времени (на -ły-) (говорится о девушках).

Szkoda że nic nie wiedziałyśmy o twojej kolacji.
Byłyśmy z Maryjką na Nowym Swiecie i mogłyśmy w cukierni kupić ciastek.
Chciałyście po kolacji iść na spacer.

Предлог po в польском языке сочетается с предложным падежом. В настоящем уроке он выступает в такой функции, как русский предлог „после”.

Краткие и полные формы местоимений ja, ty, on.

До сих пор Вы познакомились со следующими краткими формами местоимений ja, ty, on.

Эти формы нейтральны в стилистическом отношении и именно их надо употреблять в качестве эквивалентов соответствующих форм русских личных местоимений.

Но в отличие от русского языка, польские местоимения ja, ty, on характеризуются также наличием полных форм:

Полные формы употребляются лишь в тех случаях, когда местоимение особо подчеркивается, когда на него падает смысловое ударение, т.е. в начале предложения, при противопоставлении, при усилении с помощью слов również, także i, oraz и др. (Напоминаем, что в таком случае употребляются местоимения ja, ty, my, wy при глагольных формах, см. урок 5).

Со ci (mu) podać?
А со tobie (jemu) podać?

Należy ci (mu, mi) się pochwała.
Jemu, nie tobie (mnie) należy się pochwała.
Tobie (mnie, jemu) należy się pochwała.

Opowiedzą ci (mu, mi) o tym zdarzeniu.
Również tobie (jemu, mnie) opowiedzą o tym zdarzeniu.

Nie ma cię (go) w domu.
Ciebie (jego) nie ma w domu.
Również ciebie (jego) nie ma w domu.

Odprowadzę go (cię) do domu.
Jego (ciebie) odprowadzę do domu.
Odprowadzę i jego (ciebie) do domu.

Не следует употреблять полные формы в нейтральной речи, т. е. тогда, когда местоимение логически не подчеркнуто.

Примечание: Краткая форма род. пад. местоимения ty — cię не сочетается с возвратными глаголами.

Так как краткие формы не сочетаются с предлогами, то в предложных конструкциях употребляются формы mnie, tobie, ciebie.

walczą przeciwko mnie (tobie) (дат. пад.)
patrzą na mnie (ciebie) (вин. пад.)

Местоимение on образует специальные формы, сочетающиеся с предлогами: niego, niemu (ср. русск.: него, нему).

Теперь просим Вас повторить все падежные формы местоимений ja, ty, on по таблице в конце уроков.

Повелительное наклонение (продолжение)

Возвращаемся еще раз к образованию форм повелительного наклонения. Особенностью форм повелительного наклонения от слов с гласным о и последующими звонкими согласными в основе наст.-простого буд. времени является замена о гласным ó. Вот примеры из текстов:

Другие примеры:

Но чередование o : ó проведено непоследовательно. Сравните:

но:

Второй особенностью повелительного наклонения в польском языке является утрата мягкости согласных b, p, w, f, m:

Другие примеры:

Особо образует повелит. накл. глагол wziąć — weź!

Упражнения

I. Употребите соответствующие формы местоимений ja, ty и on.

1. Nie ma w domu.
2. Oni rozmawiają o .
3. należy się pochwała.
4. Należy się pochwała.
5. Oni boją się .
6. One długo czekały na .
7. Ona podaje herbatę.

II. Образуйте предложный падеж следующих существительных:

sałatka, kolacja, cukiernia, kuchnia, wędlina, szynka, polędwica, jadalnia, szklanka, zapałka, woda, herbata, musztarda, pochwała, esencja, lodówka, noc, jajecznica, ziemia, godzina, wiosna, jesień.

III. Поставьте глаголы в следующих сочетаниях в формах (всех трех) повелительного наклонения:

1. posłodzić herbatę
   
2. pomóc im w pracy
   
3. otworzyć drzwi
   
4. kupić chleb
   
5. postawić kwiaty na stole
   

6. położyć się do łóżka
   
7. napić się wody
   
8. uszyć garnitur
   
9. żyć długo
   
10. pokazać im Warszawę
    
11. kąpać się w jeziorze
    

IV. Переведите на польский язык:

1. После обеда они пойдут на прогулку.
   
2. Я запомнил все, что вы (женщина) мне сказали.
   
3. Пей осторожно, эта фруктовая вода холодная.
   
4. Мойся быстро, у нас мало времени.
   
5. Нет ничего удивительного, что вы (мужчина и женщина) опоздали.
   

6. Я ничего интересного в этой пьесе не заметил.
   
7. Время от времени мы ходим в кафе.
   
8. После урока я должен был отдохнуть.
   
9. Что тебе хочется кушать?
   
10. Они (мужчины и женщины) сидели за столом.