Урок 17

Имя числительное

Образование степеней сравнения прилагательных

Zameldowanie

1.	—	Jakie formalności należy załatwić w związku z naszym przyjazdem do Polski? W ambasadzie radzieckiej już byliśmy. Co jeszcze trzeba zrobić?
2.	—	Musimy was zameldować. Wypełnij, Maryjko, kartę meldunkową.
3.	—	Nie wiem, czy potrafię.
4.	—	Pomogę ci.
5.	—	Wczoraj Tadek też dał mi taką kartę i jeszcze jej nie wypełniłem. Czy Polacy wypełniają przy zameldowaniu inne karty niż cudzoziemcy?
6.	—	Tak, w Polsce są specjalne karty meldunkowe dla cudzoziemców. Jeśli wziąłeś tę kartę ze sobą, to siadaj i pisz razem z nami! Ja będę wpisywać dane Maryjki, a ty swoje.
7.	—	U góry należy wypełnić rubrykę „obywatelstwo”. Piszemy „radzieckie”. Miejsce zameldowania: Warszawa, ulica Marszałkowska nr 58, mieszkania 10. Włodku, ty podaj adres Tadka! Punkt pierwszy: nazwisko i imiona.
8.	—	Jak się nazywam, wiesz. Imię mam tylko jedno: Maria.
9.	—	Data i miejsce urodzenia.
10.	—	24 (dwudziesty czwarty) marca 1939 (tysiąc dziewięćset trzydziestego dziewiątego) roku. Urodziłam się w Moskwie.
11.	—	Jesteś ode mnie młodsza o dwa lata. A ty ile masz lat, Włodku?
12.	—	Jestem z was najstarszy. Mam 28 (dwadzieścia osiem) lat. Od ciebie jestem starszy o trzy lata, a od Maryjki o pięć lat. Maryjka jest z nas najmłodsza.
13.	—	Następny punkt: zawód.
14.	—	Nie mam jeszcze żadnego zawodu, jestem na razie studentką.
15.	—	Wpiszemy więc „studentka”, a ty, Włodku, pisz „aspirant”.
16.	—	Punkt czwarty: rodzaj paszportu.
17.	—	Jak należy wypełnić tę rubrykę?
18.	—	Należy podać, czy masz paszport dyplomatyczny, służbowy czy zwykły.
19.	—	Mamy oczywiście paszporty zwykłe.
20.	—	Zaczekaj chwilę, Olu! Muszę zajrzeć do paszportu. Tu jest taka olbrzymia ilość danych, że nie sposób wszystkich zapamiętać: numer paszportu, wizy, terminy ważności... Z tego wszystkiego pamiętam jedynie datę przekroczenia granicy.
*
21.	—	Podaj jeszcze tylko miejsce zamieszkania, podpisz się i to już wszystko.
22.	—	Przypuszczałem, że wypełnienie takiej karty meldunkowej jest znacznie łatwiejsze.
23.	—	Tak, to chyba nawet trudniejsze niż wypełnienie ankiety paszportowej. Może dlatego, że wszystko wpisuje się tu w języku obcym.
24.	—	Nie, tu po prostu trzeba podać większą ilość danych.
25.	—	Ależ nic podobnego. Tu ilość danych jest mniejsza. Nie ma na przykład takich punktów, jak kolor włosów, oczu, wzrost... Wiesz, Olu w Moskwie, gdy Włodek otrzymał paszport, stał przed lustrem i przyglądał się swoim oczom i włosom.
26.	—	Robiłem to tylko dlatego, żeby sprawdzić, czy urzędniczka właściwie określiła kolor oczu. Ale nie wiem. Raz wydawały mi się jaśniejsze, raz ciemniejsze.
27.	—	Czy dziś jeszcze pójdziemy do biura meldunkowego?
28.	—	Nie, jutro. Dziś biuro jest nieczynne.

Humor

— Mamusiu, ile lat ma nasz piesek?
— Tyle samo, co ty.
— To dlaczego nie umie jeszcze mówić?

***

— Gdy Zosia coś opowiada, zawsze musi przesadzić.
— A czy pytałeś ją, ile ma lat?

Словарь

— Ile masz lat?

Комментарий

2. Кроме глаголов с суффиксами -ą-, -ną- (см. урок 14) повелительное наклонение с помощью суффикса -ij (-yj) образуют глаголы, на конце основы которых имеется стечение (два или больше) согласных:

5. В настоящем уроке Вы встречаете еще два примера им. пад. мн. ч. личных существительных м. рода:

Одновременно обратите внимание на то, что названия национальностей пишутся с большой буквы:

7. По-польски адрес пишется следующим образом:

Warszawa, ul. Marszałkowska (Nr) 58, m. 10
(ul. = ulica, m. = mieszkania (род. пад.)

8. У слова imię (имя) особое склонение (см. таблицу):

Так же склоняется ramię (плечо) и некоторые другие.

25. Слова oko и ucho образуют особые формы род. пад. мн. ч.:

Имя числительное

Теперь мы просим Вас усвоить по таблице в конце уроков падежные формы количественных числительных вещно-женского типа (о лично-мужских мы будем говорить позже).

Все количественные числительные за исключением dwa(dwie), trzy, cztery образуют лишь две формы: одну для именительного и винительного падежей и другую для остальных падежей. Лишь в творительном падеже, кроме формы с окончанием -u, возможна форма с окончанием -oma. Обе эти формы равноправны.

Здесь мы хотим обратить Ваше внимание лишь на некоторые особенности в образовании форм косвенных падежей.

У числительных siedem и osiem появляется при склонении мягкость m:

siedmiu
ośmiu

У числительных jedenaście — dziewiętnaście, а также dwadzieścia, trzydzieści и czterdzieści чередуются согласные ść : st

jedenaście — jedenastu

Числительные dwanaście, dwadzieścia и dwieście склоняются в обеих частях:

У числительных pięćdziesiąt — dziewięćdziesiąt чередуются гласные ą : ę и согласные t : ć. Но они, в отличие от соответствующих русских числительных, склоняются лишь в одной части:

pięćdziesiąt — pięćdziesięciu (ср.: пятидесяти)

У числительных pięćset — dziewięćset склоняется только первая часть:

Все формы косвенных падежей даются в таблице спряжений числительных (см. также таблицу числительных).

Как вы уже знаете, числительные dwa (dwie), trzy, cztery сочетаются с им. пад. мн. ч. существительных, например:

dwa lata
trzy lata
cztery lata

Все числительные, начиная с 5-и, сочетаются в им.-вин. пад. (как и в русском языке) с род. пад. мн. ч. существительного. В других падежах числительное согласуется с существительным:

pięć lat
sześć lat

и т. д.

Косвенные падежи:

Так же как числительные, склоняются слова:

Их сочетаемость такая же, как числительных от 5-и.

Порядковые числительные склоняются, как имена прилагательные. Разница между польским и русским языками наблюдается в склонении составных порядковых числительных. В польском языке склоняются и единицы, и десятки.

rok tysiąc dziewięćset pięćdziesiąty dziewiąty
rok tysiąc dziewięćset sześćdziesiąty
rok tysiąc dziewięćset sześćdziesiąty pierwszy

Kiedy urodziła się Maryjka?

Dwudziestego czwartego marca tysiąc dziewięćset trzydziestego dziewiątego roku.

При обозначении даты порядковые числительные выступают в форме мужского рода, а не среднего (подразумевается „dzień”; в русском языке подразумевается „число”).

Образование степеней сравнений прилагательных

Сравнительная степень прилагательных в польском языке образуется с помощью двух суффиксов: -sz- и -ejsz-. Суффикс -sz- принимают прилагательные, у которых на конце основы нет стечения согласных:

Его принимают также прилагательные с группами rd, st в конце основы:

Очень часто суффиксу -sz- сопутствует изменение качества согласных (и гласных) основы:

При стечении согласных сравнительная степень образуется с помощью суффикса -ejsz-. Обратите внимание на смягчение основы (на письме знак смягчения i) и возможные чередования:

Превосходная степень образуется с помощью префикса -naj-, прибавляемого к формам сравнительной степени:

Запомните формы степеней сравнения прилагательных: dobry, zły, duży, mały.

Прилагательные в сравнительной и превосходной степени изменяются по родам, падежам и числам:

— Oto jeden z największych poetów naszego miasta.

Конструкции с прилагательным в сравнительной степени в польском языке строятся иначе, чем в русском. Эквивалентом род. пад. является в польском языке конструкция:

od + род. пад. (или niż + им. пад.)

ты моложе меня
jesteś młodszy(-a) ode mnie (niż ja)

ты старше его
jesteś starszy(-a) od niego (niż on)

Эквивалентом русской конструкции „на + вин. пад.” является в польском языке не известная Вам еще до сих пор конструкция o + вин. пад.

Марийка моложе Володи на 5 лет.
Maryjka jest młodsza od Włodka o pięć lat.
Володя старше Оли на 3 года.
Włodek jest starszy od Oli o trzy lata.

Примеры форм сравнительной и превосходной степеней из текста:
Jesteś ode mnie młodsza o dwa lata. (11)
Jestem z was najstarszy. Od ciebie jestem starszy o trzy lata, a od Maryjki o pięć lat. Maryjka jest z nas najmłodsza. (12)
Przypuszczałem, że wypełnienie takiej karty meldunkowej jest znacznie łatwiejsze. (22)
Tak, to chyba nawet trudniejsze niż wypełnienie ankiety paszportowej. (23)
Tu trzeba podać większą ilość danych. (24)
Tu ilość danych jest mniejsza. (25)
Raz wydawały mi się jaśniejsze, raz ciemniejsze. (26)

Упражнения

I. Ответьте на следующие вопросы:

1. Ile lat ma Maryjka?
   
2. Ile lat ma Ola?
   
3. Ile lat ma Włodek?
   
4. O ile lat Włodek jest starszy od Maryjki?
   
5. O ile lat Ola jest młodsza od Włodka?
   
6. O ile lat Maryjka jest młodsza od Oli?
   
7. Gdzie mieszka Maryjka?
   

8. Kim jest Maryjka? (русская)
   
9. Czym jest Maryjka? (студентка)
   
10. Kim jest Włodek? (русский)
    
11. Czym jest Włodek? (аспирант)
    
12. Kiedy i gdzie urodziła się Maryjka?
    
13. Obywatelem jakiego państwa jest Włodek?
    
14. Jakie paszporty mają Maryjka i Włodek?
    

II. Образуйте сравнительную и превосходную степени от выступающих в примерах прилагательных:

1. Ona ma ciemne oczy.
   
2. Oni są weseli.
   
3. One są wesołe.
   
4. Ten mężczyzna jest dowcipny.
   
5. Te towary są tanie.
   

6. Przyglądam się ciekawemu rysunkowi.
   
7. Dzisiejszy dzień jest ciepły.
   
8. Wypełniam trudną ankietę paszportową.
   
9. Szukam ciekawej książki.
   
10. Język polski nie jest łatwy.
    

III. Образуйте нужные формы числительных:

1. Ona nie ma jeszcze (23 года).
   
2. Związek Radziecki istnieje (60 лет).
   
3. Druga wojna światowa zakończyła się w (1945 год).
   
4. Dziś jest (31-oe) lipca (1962 год).
   
5. Nie przeczytałem nawet (50 страниц).
   

6. Delegacja przyjechała (25 машин).
   
7. Ta powieść ma (несколько сот страниц).
   
8. Uczę się (несколько иностранных языков).
   
9. Konduktor wydał mi reszty z(e) (20, 50, 100 злотых).
   
10. Muszę dziś napisać list (два товарища).