Урок 27

1. Эквиваленты русских местоимений „некого, нечего”.

2. Выражение долженствования (продолжение).

Na plaży nad Wisłą

1.	—	Gdzie usiądziemy? Między drzewami, na trawie czy może lepiej na piasku, bliżej rzeki?
2.	—	Chodźmy na piasek! Weź leżaki dla dziewcząt, a my położymy się na kocu. Gdzie jest Maryjka i Ola?
3.	—	Pewnie jeszcze w szatni. Ubieranie się, rozbieranie i czesanie zawsze zajmuje dziewczętom dużo czasu.
4.	—	Już idą!
5.	—	Nie widzę ich.
6.	—	Są tam za krzewami. Teraz poszły w stronę bufetu. Chodźmy do nich, mogą nas nie znaleźć!
7.	—	Znajdą nas na pewno! Przecież na plaży prawie nikogo nie ma.
8.	—	Czy o każdej porze dnia jest tu tak pusto?
9.	—	Nie, tylko z rana i przed południem.
10.	—	I to jedynie w dni powszednie. W niedzielę jest tu tak dużo ludzi, że po prostu nie ma czym oddychać, brak powietrza.
11.	—	Ja chodzę nad Wisłę lub na pływalnię zwykle z samego rana albo o zachodzie słońca. Po to jedynie, żeby popływać.
12.	—	Dlatego też wcale nie jesteś opalony.
13.	—	Nie lubię bezczynnie leżeć na piasku i opalać się.
14.	—	Czy tu można wypożyczyć jakieś łódki, kajaki?
15.	—	Owszem, ale trzeba mieć kartę pływacką.
16.	—	O, już idą dziewczęta! Maryjka ma bardzo ładny kostium kąpielowy.
17.	—	Przyniosłyśmy z bufetu coś do jedzenia.
18.	—	Dajcie mi ze dwie kanapki. Jestem okropnie głodny.
19.	—	Świetne miejsce wybraliście! Oczywiście leżaki są dla nas, a dla was koce, nieprawdaż?
* * *
20.	—	Maryjko, jeśli chcesz, mogę ci pożyczyć swoje okulary słoneczne.
21.	—	A tobie nie są potrzebne?
22.	—	Nie, idę się kąpać. Kto ze mną? Ty, Tadek?
23.	—	Oczywiście.
24.	—	Marek, ty zostajesz? I ty, Maryjko, też?
25.	—	Mnie tu będzie lepiej. Wolę się opalać niż kąpać. Zresztą nie umiem pływać.
26.	—	Nie szkodzi. Nie masz się czego bać, nie utoniesz! Przy brzegu jest płytko.
27.	—	Chodź! Tu nie będziesz miała nawet z kim porozmawiać. Marek zawsze śpi, gdy się opala.
28.	—	Tylko nie kpijcie sobie ze mnie! Idźcie już!
* * *
29.	—	Jak tu płytko! Odeszliśmy tak daleko od brzegu, a woda wciąż tylko do pasa.
30.	—	Chodźmy jeszcze dalej! Tu już głębiej i jaki silny prąd!
31.	—	Nie wypływaj za boje, nie wolno! Przyjedzie milicja wodna i zapłacisz karę.
32.	—	Spójrz, jak Włodek świetnie pływa: crawlem i na plecach. Teraz dał nurka. Widzisz, jak daleko odpłynął od tego miejsca? Dobrze nurkuje i długo płynie pod wodą. Olu, wychodzisz już z wody?
33.	—	Tak. Nie chcę zamoczyć włosów. Nie wzięłam czepka.
34.	—	Pożycz od Marka, on ma. Tadek, chodź z nami!
35.	—	Już idę! Olu, przyglądałem się, jak pływasz. Masz trochę nierówny oddech i dlatego nie możesz długo płynąć.
36.	—	Muszę więcej trenować.
37.	—	Tak, powinnaś.
* * *
38.	—	Spójrzcie, jak Marek zabawia Maryjkę! Chociaż nie zasnął, ale za to coś pilnie czyta. Mówiłem ci, że nie będziesz miała z kim rozmawiać.
39.	—	Marek, połóż się trochę dalej, zająłeś cały koc. Nie mam się gdzie położyć.
40.	—	Odsuń się ode mnie! Jesteś mokry i zimny.
41.	—	A ty za bardzo opaliłeś sobie nogi i plecy. Posmarować cię kremem?
42.	—	Czy masz coś do czytania?
43.	—	Kupiłem Kulturę . Przejrzyj, wyjątkowo ciekawy numer.
44.	—	Olu, czy macie jeszcze coś do jedzenia i do picia? Jestem głodny po tym pływaniu i pić mi się chce.
45.	—	Nie, nic już nie mamy. Idź do bufetu i kup coś!
46.	—	Ale od kogo z was mogę pożyczyć trochę pieniędzy? Swoje zostawiłem w szatni.
47.	—	Weź ode mnie! Ile ci dać?
48.	—	Ze 30 (trzydzieści) złotych. A może nie warto? Przecież o pierwszej mamy pójść na obiad. Która teraz?
49.	—	Za dwadzieścia pierwsza.
50.	—	Dokąd mamy dziś iść po obiedzie? Jaki jest plan?
51.	—	Pojedziemy do Wilanowa.
52.	—	Najwyższy czas! Z dnia na dzień odkładaliśmy tę wycieczkę.
53.	—	Ja, niestety, z wami nie pojadę. Mam się spotkać z kolegą.

Humor

Pogoda

— Wróciłem właśnie z urlopu.
— Czy miał pan pogodę?
— O, tak. Przez cały miesiąc lało tylko dwa razy. Za pierwszym razem dziesięć dni, a za drugim dwadzieścia.

* * *

— Nie mogę się zdecydować, czy mam iść na ten ślub.
— A kto cię zaprosił?
— Nikt. Mam być panem młodym.

Словарь

bezczynnie
boja

без дела, праздно
бакен

crawl [крауl]
czepek
głodny
kajak
kanapka
karta pływacka

кроль
купальная шапочка
голодный
байдарка
бутерброд
справка о том, что данное лицо умеет плавать

kąpielowy
koc
kostium
lać; leje
kpić
leżak
łódka
milicja
nieprawdaż?
nurkować
oddech
oddychać
odsunąć się
okulary
pas
piasek
pilnie

купальный
одеяло
костюм
лить; дождь льет
издеваться
шезлонг
лодка
милиция
не так ли?
нырять
дыхание
дышать
отодвинуться
очки
пояс
песок
прилежно

plaża
plecy
płytko
pływać
pływalnia

пляж
спина
мелко
плавать
плавательный бассейн

popływać
posmarować
powietrze
powszedni
prąd
przejrzeć
pusto
rozbierać się
ślub
trenować
ubierać się
utonąć
wypływać
wypożyczyć
zabawiać
zachód
zająć
zajmować
zamoczyć
zostawać
zwykle

поплавать
смазать
воздух
будний
течение
просмотреть
пусто
раздеваться
свадьба
тренироваться
одеваться
утонуть
заплывать
взять на прокат
развлекать
закат
занять
занимать
намочить
оставаться
обычно

Комментарий

3. Отглагольные существительные, образованные от возвратных глаголов, в отличие от русского языка, сохраняют частицу się:

и др.

При стечении нескольких отглагольных существительных этого типа в тексте, частицу się надо ставить только при первом из них; при остальных она (по стилистическим соображениям) пропускается.

Ubieranie się, rozbieranie, czesanie zajmuje dziewczętom dużo czasu.

То же, как Вам известно, относится к возвратным глаголам (см. урок 14).

Wolę opalać się niż kąpać.
Co dzień trzeba się myć i czesać.

8., 9., 10. К известным Вам уже оборотам со значением времени добавьте следующие:

с конструкцией: о + предл. пад.

с предлогом z + род. пад.

с конструкцией: w + вин. пад.

с предлогом przed + твоp. пад.

18., 48. Предлог z с существительным (+ числительное) в вин. падеже употребляется для обозначения приблизительного количества. В русском языке ему соответствует предлог „с” или обратный порядок слов в сочетании „числительное + существительное”.

и др.

28. Запомните синонимы глагола kpić. Все они сочетаются с конструкцией: z + род. пад.

Эквиваленты русских местоимений „некого”, „нечего” и наречий „негде”, „некуда” и т.д.

В качестве эквивалентов русских местоимений (и наречий) с префиксом не- употребляются в польском языке конструкции с глаголом mieć: nie mam + соответствующее местоимение + инфинитив. Глагол mieć в составе этой конструкции имеет все личные формы.

Для примера возьмем оборот: nie mam z kim rozmawiać.

Эта конструкция употребляется также без отрицания (во всех временных формах изъявительного наклонения и в сослагательном наклонении).

Безличные формы

Примеры из текста:

1. Личные формы

Nie masz się czego bać. (26)
Tu nie będziesz miała nawet z kim porozmawiać. (27, 38)
Nie mam gdzie się położyć. (39)

2. Безличная форма

Nie ma czym oddychać. (10)

Другие примеры:

Выражение долженствования

Кроме оборотов: musieć + инфинитив и powinien + инфинитив, для выражения долженствования употребляется в польском языке еще одна конструкция: mieć + инфинитив. Оттенок долженствования в этой конструкции слабее, чем в первых двух. Она выражает лишь действие предстоящее и по этой причине необходимое. Она, так же как и конструкция musieć + инфинитив, служит для выражения внешней необходимости, и поэтому может сближаться с нею по значению. Конструкция mieć + инфинитив имеет формы настоящего и прошедшего времени. В будущем времени употребляется лишь musieć + инфинитив.

В вопросительных предложениях (и придаточных дополнительных с вопросительными словами) конструкциям с глаголом mieć соответствует в русском языке конструкция „дат. пад. + инфинитив”:

Формы второго и третьего лица ед. и мы. ч., произнесенные с восклицательной интонацией, выражают приказание. Оно сильнее, чем приказание, выраженное формой повелительного наклонения.

Формы прошедшего времени выражают действие, которое предполагалось совершить в прошлом, но которое не осуществилось или не осуществится, а также действие подвергаемое сомнению.

Сравните теперь различия в значении всех трех конструкций со значением долженствования:

Русскому предложению: „Я должен написать статью” соответствуют:

Русскому предложению: „После обеда мы должны отдохнуть” соответствуют:

Русскому предложению: „Она должна сделать несколько дел” соответствуют:

Упражнения

I. От нижеследующих глаголов образуйте существительные:

uczyć się, zachwycać się, zgodzić się, zwrócić się, żegnać się, spotkać się, przesiadać się, opalać się, zastanawiać się, śmiać się, spóźniać się, kąpać się, nudzić się, odwracać się.

II. Переведите на польский язык:

1. Не над кем было даже смеяться.
   
2. Здесь негде купаться.
   
3. Нам некуда сегодня пойти.
   
4. Там не на что было смотреть.
   
5. Нам не с кем было разговаривать.
   

6. Мне некогда вас принять.
   
7. Некогда будет обедать.
   
8. По праздникам и воскресеньям на пляже негде даже лечь.
   
9. Некому было это сделать.
   
10. Нам нечего читать.
    

III. Ответьте на следующие вопросы:

1. Kiedy na plaży nikogo nie ma?
   
2. Kiedy na plaży jest dużo ludzi?
   
3. Kiedy Tadek chodzi nad Wisłę lub na pływalnię?
   
4. Czy pani (pan) chodzi na spacer z rana, przed południem, w południe, po południu czy wieczorem?
   
5. Czy pani (pan) pracuje w niedzielę, czy tylko w dni powszednie?
   

6. Czy można dzwonić do pani (pana) o każdej porze dnia? (да)
   
7. Czy skończy pani (pan) tę pracę przed niedzielą? (нет)
   
8. Czy Francja leży na wschodzie Europy?
   
9. Czy pani (pan) wstaje o wschodzie słońca?
   
10. Czy Związek Radziecki leży na zachód od Polski?