Урок 11

1. Предложный падеж ед. ч. существительных м. и ср. родов.

2. Родительный-винительный падежи личных местоимений.

3. Прошедшее время.

С этого урока транскрипция будет прятаться под этим вопросиком . Пока морально готовьтесь к тому, что ее совсем не будет.

Na przystanku tramwajowym

1.	—	Nareszcie jesteś, Olu! Ale dlaczego sama? Gdzie Marek?
2.	—	Obiecał przyjść do mnie o godzinie piątej. O pół do szóstej jeszcze go nie było. Przyjechałam więc sama.
3.	—	Ja czekam na was już kwadrans.
4.	—	Czyżby? Która teraz godzina?
5.	—	Punkt szósta.
6.	—	A o której dokładnie przychodzi pociąg?
7.	—	O osiemnastej dwadzieścia. Mamy niewiele czasu.
8.	—	Czy kupiłeś już bilety peronowe?
9.	—	Nie, nie zdążyłem kupić, nie byłem jeszcze na dworcu.
10.	—	Chodźmy na dworzec!
11.	—	Musimy czekać na przystanku, inaczej Marek nas nie znajdzie.
12.	—	O, widzę go! Właśnie wysiada z tramwaju.
13.	—	Ależ się wystroił! Na taki upał włożył krawat i ciemny garnitur.
14.	—	Marku, nie widzisz nas? Znów się spóźniłeś!
15.	—	Przepraszam cię, Olu, że się spóźniłem. Dostałem depeszę: Maryjka i Włodek nie przyjadą bezpośrednim pociągiem z Moskwy. Mają przesiadkę w Brześciu.
16.	—	Musimy więc pojechać na Dworzec Centralny.
17.	—	O której godzinie przychodzi do Warszawy pociąg brzeski?
18.	—	Możemy zapytać. Na Dworcu Gdańskim jest informacja.
19.	—	Szkoda czasu! Jedźmy na Dworzec Centralny. Tam sprawdzimy w rozkładzie jazdy.

Na dworcu Centralnym

20.	—	Popatrzmy na rozkład jazdy! Pociąg pospieszny z Brześcia przychodzi o godzinie 1900 (dziewiętnastej).
21.	—	W której kasie sprzedają bilety peronowe?
22.	—	We wszystkich kasach biletowych.
23.		Przy kasie. — Proszę trzy peronówki. Ile płacę?
24.		Kasjer: — 6 (sześć) złotych.
25.	—	Chodźmy teraz do poczekalni! Pozostało nam jeszcze dwadzieścia minut czasu.
26.	—	Nie, tam jest duszno. Chodźmy na peron!
*
27.		Przy wejściu na perony Ola, Marek i Tadek okazują bilety.
28.		Bileter sprawdza je i informuje ich, na który peron przychodzi pociąg z Brześcia.
29.	—	Słyszycie? Ogłaszają przyjście pociągu.
30.	—	„Uwaga! Uwaga! Pociąg pospieszny z Brześcia do Warszawy Centralnej wjeżdża na tor czwarty przy peronie drugim. Powtarzam...”

Словарь

Комментарий

В польском языке для обозначения времени используются порядковые числительные (их склонение не отличается от склонения прилагательных):

Официальное обозначение времени (по радио, на железной дороге и т. п.).

Для указания времени употребляется известная Вам уже конструкция: о + предл. пад.

Официальное:

Слово godzina можно опускать. Сравните:

Начиная с этого урока усваивайте порядковые числительные по таблице на этой странице. Они склоняются как имена прилагательные.

В восьмом уроке Вы познакомились с предлогом do + род. пад. Этот предлог имеет несколько значений. Он соответствует также русскому предлогу к + дат. пад.

Другие примеры:

— Za pięć minut będę gotowa do wyjścia.

21., 23. Здесь Вы встречаете новое чередование согласных в предложном падеже: s : ś(si).

Оно встречается у существительных всех трех родов:

kasa — kasie [каше]

Другие примеры:

В некоторых случаях чередование s : ś (si) выступает с дополнительным чередованием гласных а : е

las — lesie [lэше]

21., 28. który = который, какой

Местоимение który употребляется как вопрос не о качестве предметов, а о порядке их выбора (какой из нескольких?).

Местоимение jaki (какой) употребляется лишь как вопрос о качестве предметов.

Предложный падеж (о kim? о czym?) ед. ч. существительных мужского и ср. родов (продолжение)

Вы уже знаете (см. урок 6), что в предложном падеже мужского и среднего родов два окончания: -e и -u.

В текст настоящего урока мы ввели формы предложного падежа с окончанием -u. Оно прибавляется к существительным с мягкой основой и с основой на следующие согласные: с, cz, dz, dż, sz, rz, ż, l, k, g, ch.

Исключения (существительные с основой на твердый согласный):

Так же образуется звательная форма. Она тождественна форме предложного падежа. Исключений из этого правила почти нет. Запомните следующие отступления:

Родительный-винительный падежи личных местоимений

Примеры из текста:

О pół do szóstej jeszcze go nie było. (2)
O, widzę go! (12)
Bileter sprawdza je (= билеты) i informuje ich (= наших знакомых). (28)
Przepraszam cię, Olu. (15)

Таким образом, Вы знаете уже следующие формы местоимений: ja, ty, on:

Напоминаем, что краткие формы mi, ci, mu, cię, go не имеют своего ударения. Они не могут стоять в начале предложения и не сочетаются с предлогами. О соответствующих им полных формах будет сказано позже (см. урок 13).

Склонение местоимений my, wy, oni, one повторите по таблице в конце уроков.

Прошедшее время

Прошедшее время в польском языке, в полном соответствии с русским, образуется от основы инфинитива путем добавления суффикса -ł:

Но в отличие от русского, в польском языке приведенная выше форма является лишь формой 3-го лица ед. ч. м. рода. В других лицах прибавляются окончания, которых нет в русском языке.

Примечание: личные местоимения при формах прошедшего времени употребляются лишь тогда, когда на них падает логическое ударение (см. урок 5).

Obiecał przyjść do mnie o godzinie piątej. (2)
Przyjechałam więc sama. (2)
Czy kupiłeś już bilety peronowe? (8)
Nie, nie zdążyłem kupić, nie byłem jeszcze na dworcu. (9)
Ależ się wystroił! (13) и др.

Усвойте пока лишь формы единственного числа. Формы множественного числа будут даны в следующем уроке.

Упражнения

I. Вставьте формы местоимений ty, on, oni, one:

1. Spotkałem na dworcu.
2. Wkrótce znajdziemy.
3. Wczoraj nie było.
4. O pół do szóstej jeszcze nie było.
5. Przepraszam .
6. Wybaczę .
7. Pójdziemy jutro do .
8. Widzę na przystanku.
9. Należy zapytać.

II. Образуйте предложный падеж ед. ч. существительных и прилагательных:

na(bilet kolejowy), o(godzina druga), na(peron trzeci), na(przystanek autobusowy), w(dom), w(morze), w(pokój), w(duże miasto), przy(kasa biletowa), o(pierwszy syn), w(pociąg pośpieszny), w(samolot), w(czas wojny), na(dworzec kolejowy), w(pałac królewski), przy(wejście na perony), w(ręka), w(czarny garnitur), w(autobus), w(duży las), na(podłoga), wszystko w(porządek), zupa na(talerz), w(ten rok).

III. В приведенных ниже предложениях образуйте прошедшее время глаголов (формы мужского и женского родов):

1. Kupuję bilety peronowe.
   
2. Przychodzę na dworzec co dzień o godzinie czwartej.
   
3. Czekam na was kwadrans.
   
4. Wyjedziesz do Warszawy.
   
5. Dostaniesz depeszę.
   

6. Myję się rano.
   
7. Piszesz list.
   
8. Biorę książkę.
   
9. Wrócę do domu o pół do drugiej.
   
10. Widzę was na przystanku tramwajowym.
    
11. Pojedzie do Moskwy.
    

IV. Прочитайте по-польски:

1) 2 ч. 2) B 1³⁰ ч. 3) 8 ч. 4) В 11³⁰ ч. 5) В 7 ч. 6) 8³⁰ ч. 7) 5 ч.