Урок 22

1. Родительный падеж множественного числа существительных (продолжение).

2. Образование страдательных причастий (продолжение).

3. Образование отглагольных существительных.

List do kolegi

	Drogi Jurku!
1.	Jestem w Polsce już dłużej niż tydzień.
2.	Bardzo jestem zadowolony z pobytu w Waszym kraju.
3.	Nie wyobrażasz sobie, jak gościnnie i serdecznie zostałem przyjęty przez Marka i jego przyjaciół.
4.	Szkoda, że nie znasz Oli ani Tadka (to moi nowi znajomi). Przed przyjazdem do Warszawy sądziłem, że będę mieszkał w hotelu, a tymczasem Tadek oddał mi swój pokój. Mieszkam więc na Starym Mieście.
5.	Mam ci wiele do opowiedzenia.
6.	Każdy dzień przynosi wciąż nowe wrażenia, każdy dzień wypełniony jest zwiedzaniem i poznawaniem nowych ludzi.
7.	Jestem zajęty od rana do wieczora.
8.	Przed kilku dniami zostałem zaproszony na spotkanie dziennikarzy ze studentami. (Tadek jest dziennikarzem.)
9.	W tym tygodniu organizowane są w Klubie Księgarza dwa spotkania pisarzy z czytelnikami.
10.	Myślę, że uda mi się pójść przynajmniej na jedno z nich: na spotkanie z Janem Parandowskim.
11.	Będę w Warszawie jeszcze przez całe dziesięć dni, to znaczy do dwudziestego lipca.
12.	Zaplanowaliśmy kilka ciekawych wycieczek, między innymi do Żelazowej Woli i do Wilanowa . Zobaczę wreszcie miejsce urodzenia Chopina i dowiem się jeszcze czegoś nowego o wielkim kompozytorze.
13.	Następnie pojedziemy do Krakowa. Tam pozostaniemy przez tydzień.
14.	Nie wiem, czy starczy nam czasu na zwiedzenie wszystkich zabytków Krakowa.
15.	Przy okazji zwiedzimy Nową Hutę.
16.	Z Krakowa chcemy pojechać do Zakopanego, zobaczyć Tatry i polskich górali.
17.	Po tygodniu wrócimy znów do Warszawy.
18.	Wątpię jednakże, czy uda nam się zobaczyć wybrzeże. Po powrocie z Krakowa zostanie już niewiele czasu do odjazdu.
19.	Wyjeżdżamy z Polski piątego sierpnia.
20.	Nie wiem, czy zdołam napisać do ciebie jeszcze raz. Strasznie trudno znaleźć chwilę wolnego czasu, a poza tym zdaję sobie sprawę, że opisanie w krótkim liście wszystkiego, co tu widzę i przeżywam, jest absolutnie niemożliwe.
21.	W połowie przyszłego tygodnia, to znaczy jeszcze przed wyjazdem do Krakowa, zamówię rozmowę telefoniczną. Będę miał do ciebie prośbę w związku z obroną mojej pracy kandydackiej. A ponieważ chcę ci szczegółowo wyjaśnić, o co chodzi, wygodniej będzie porozmawiać przez telefon, niż pisać kilkustronicowy list. Czy w tym czasie będziesz jeszcze w Moskwie?
22.	Spodziewam się szybkiej odpowiedzi na mój list.
	Pozdrowienia            Włodek
	Pisz do mnie pod adresem:
	Pan TADEUSZ KALINOWSKI (dla W. Korolkowa) Rynek Sarego Miasta 4 m. 9 00-272 Warszawa
P.S.	Dziś wysłałem do Lidy pocztówkę, ale niezależnie od tego proszę cię o przekazanie jej najserdeczniejszych pozdrowień ode mnie.
Warszawa, dnia 11 lipca 1959 r.

Словарь

Nazwy miesięcy

Комментарий

3. przyjaciół (друзей) род.-вин. пад. мн. ч. слова przyjaciel:

8. Конструкция: przed + твор. пад. существительного со значением времени является эквивалентом русского сочетания „вин. пад. существ. + (тому) назад”:

В этой конструкции слово rok во мн. числе образует особую форму творит. падежа — laty (обычная форма — latami):

Синонимическая конструкция:

kilka dni temu
rok temu
tydzień temu
kilkanaście lat temu
kilka godzin temu
godzinę temu

13. pozostawać, pozostać (gdzie) оставаться, остаться.

Синонимический глагол: zostawać, zostać (gdzie)

pozostawać przez dłuższy czas
zostać w domu
zostać u kogoś na obiedzie

В сочетании с творительным падежом эти глаголы расходятся по значению:

21. Предлог przed во временном значении соответствует двум русским предлогам „до” и „перед”:

22. В следующих оборотах конструкция: do + род. пад. является эквивалентом русского дат. пад. (с некоторыми из них Вы уже знакомы):

22. В Польше принято писать адрес на письмах иначе, чем в России. Сначала надо написать имя и фамилию (отчество не употребляется) в им. пад. со словами:
Pani, Pan, Państwo
в официальных письмах Ob. (= obywatel).

В частной переписке, особенно тогда, когда хотят подчеркнуть вежливый характер обращения, употребляются иногда формулы:

WPani (= Wielmożna Pani)
WPan (= Wielmożny Pan)
WPaństwo (= Wielmożni Państwo)

Ниже следует название города, номер почтового отделения, название улицы, номер дома и квартиры.

22. P.S. (лат.) = post scriptum пост скриптум (после письма).

22. Русскому сочетанию „просить + инфинитив” соответствуют в польском языке два варианта:

Вариант с конструкцией о + вин. пад. отглагольного существительного считается более вежливым. Вариант с инфинитивом невозможен в случае, когда личная форма глагола prosić сочетается с формой винительного падежа лица, которому адресовано обращение. Например:

proszę pana о przekazanie czegoś
proszę cię o przekazanie czegoś

— Oddaję słuchawkę tatusiowi, który poprosi panią o zwolnienie mnie z lekcji.

Родительный падеж (kogo? czego?) мн. ч. существительных (продолжение)

Третье окончание род. пад. мн. ч. -i(-y). Его принимают существительные всех трех родов.

В группе существительных мужского рода оно присоединяется к словам с мягким согласным основы (исключение составляют слова на „j”, которые получают окончание -ów) и с основой на cz, ż (rz), sz, dz, l. Однако здесь наблюдаются колебания; в последнее время усиливается тенденция прибавлять окончание ów к личным существительным (но она не проведена последовательно).

В группе существительных женского рода это окончание принимают слова на согласный (типа noc), а также некоторые слова на -a с мягким согласным основы.

В группе среднего рода — некоторые существительные с окончанием -e.

Формы род. пад. мн. ч. с чередованием гласных ą : ę

Все сказанное об образовании род. пад. мн. ч. существительных мужского рода касается также вин. пад. мн. ч. личных существительных м. рода (см. урок 20).

... zobaczyć polskich górali. (16)

Образование страдательных причастий (продолжение)

Страдательные причастия от глаголов с суффиксами -ą-, -ną- (см. урок 14) образуются от основы прошедшего времени лично-мужского типа с помощью суффикса -t-.

С помощью суффикса -t- образуются страдательные причастия также от глаголов с основой на гласные y (i):

szyli — szyty
myli — myty
bili — bity

Лично-мужские формы им. пад. мн. ч. образуются с помощью окончания -i с одновременной заменой t согласным ć:

Образование отглагольных существительных

Отглагольные существительные в польском языке гораздо продуктивнее и гораздо употребительнее, чем в русском. Они образуются от обеих видовых форм глагола.

При образовании отглагольных существительных возьмите за основу лично-мужскую форму страдательного причастия (у переходных глаголов) и, отбросив окончание им. пад. мн. ч., добавьте -е (см. урок 21). У глаголов непереходных образуйте основу так, как образуются страдательные причастия.

В отглагольных существительных буква „i” является лишь знаком мягкости.

В большинстве случаев польским конструкциям с отглагольным существительным соответствуют в русском языке конструкции с инфинитивом, например:

Одновременно запомните несколько выражений с отглагольными существительными:

Упражнения

I. Поставьте слова (в скобках) в нужной форме:

1. Cieszę się (zwiedzenie) Krakowa.
2. Jestem zadowolony (obejrzenie) tego filmu.
3. Proszę pana (przyniesienie) mi pieniędzy.
4. Będę dzwonić (rodzice) w przyszłym tygodniu.
5. Od trzech tygodni nie otrzymałem listu (dom).
6. Wysłałam (profesor) depeszę.
7. Napisałem (on) list.
8. Jutro będę rozmawiać (telefon) z ambasadą polską w Moskwie.

II. От глаголов в следующих сочетаниях образуйте существительные. Если надо, измените также форму других слов в предложении:

1. wypełnić dzień pracą, 2. spotkać pisarzy, 3. poznawać nowych ludzi, 4. planować ciekawe wycieczki, 5. zwiedzać zabytki Krakowa, 6. zobaczyć polskie góry i górali, 7. pisać listy, 8. opisywać wszystkie wrażenia, 9. zamknąć sklepy o godzinie 19 (dziewiętnastej), 10. sprzątnąć pokoje, 11. przekazać pozdrowienia, 12. wziąć lekcję jeżyka polskiego.

III. От ниже приведенных глаголов образуйте причастия (им. пад. ед. ч. и лично-мужск. ф. им. пад. мн. ч.):

zapytać, poznać, poinformować, przesunąć, znać, zająć, zwrócić, zbudzić, rządzić, zwiedzić, rzucić, zaprosić, zmusić, stracić, umieścić, rozwinąć, nosić.