Урок 10

Аорист

В этом уроке мы познакомимся с одним из прошедших времен — аористом (αόριστος). Это очень важное время, и не только потому, что оно используется, пожалуй, чаще других прошедших времен, но и потому что от его основы образуются многие другие времена. На русский язык аорист чаще переводится прошедшим временем совершенного вида, хотя в зависимости от контекста может переводиться и несовершенным видом: έφυγε χθες — он уехал вчера, τηλεφώνησα, ξανατηλεφώνησα, μα κανείς δεν απάντησε — я звонил, снова звонил, но никто не ответил.

Окончания в аористе у всех глаголов одинаковые. Основные изменения касаются основы. Существуют отдельные группы, в которых эти изменения происходят сходным образом. Но далеко не всегда можно предугадать, к какой группе относится глагол, поэтому очень рекомендуется запоминать аорист у каждого нового глагола. В особенности это касается, конечно, неправильных глаголов, которые просто придется выучить. Тем более, что неправильные глаголы — это одни из самых употребительных глаголов (видеть, ходить, говорить, есть, пить, класть, вынимать, брать, давать, входить, выходить, приходить, учить, понимать и т. д.).

Окончания аориста действительного залога

Ударение в аористе всегда стоит на третьем слоге от конца : αλλάζω — άλλαξα. Поэтому если глагол состоит из двух слогов, то в первом и втором лице единственного числа и в третьем лице единственного и множественного числа у глагола появляется приставка -ε: κλείνω — έκλεισα, έκλεισες, έκλεισε, έκλεισαν, но (!) κλείσαμε, κλείσατε.

Некоторые носители языка в третьем лице множественного числа используют окончание -ανε, и поэтому не прибавляют приставку -ε к глаголу: κλείσανε. Обычно данный факт нигде не отмечается. Чтобы не путать себя, не обязательно использовать это в своей речи. Но полезно просто помнить о существовании такой возможности.

1 спряжение

1. Глаголы с основой на -νω, -ζω, -θω, -υω → -σα

κλείνω	έκλεισα	закрывать
λύνω	έλυσα	решать
ντύνω	έντυσα	одевать
πληρώνω	πλήρωσα	платить
σβήνω	έσβησα	гасить, выключать
τελειώνω	τελείωσα/ τέλειωσα	заканчивать
φτάνω	έφτασα	достигать, прибывать
χάνω	έχασα	терять, опаздывать
αφήνω	άφησα	покидать, оставлять
κρυώνω	κρύωσα	мерзнуть, простужаться
πιάνω	έπιασα	хватать, ловить
απλώνω	άπλωσα	протягивать, простирать
δένω	έδεσα	связывать
καμαρώνω	καμάρωσα	гордиться
διαβάζω	διάβασα	читать
αγοράζω	αγόρασα	покупать
αρχίζω	άρχισα	начинать
γιορτάζω	γιόρτασα	праздновать
δανείζω	δάνεισα	давать взаймы
ετοιμάζω	ετοίμασα	готовить, собирать
καθαρίζω	καθάρισα	чистить, убирать
λούζω	έλουσα	мыть, купать
σκουπίζω	σκούπισα	подметать
γυρίζω	γύρισα	возвращать(ся)
μοιράζω	μοίρασα	делить
ξεσκονίζω	ξεσκόνισα	вытирать пыль
γνωρίζω	γνώρισα	знать, узнавать
χτίζω	έχτισα	строить
συνεχίζω	συνέχισα	продолжать
νιώθω	ένιωσα	чувствовать
πείθω	έπεισα	убеждать
ιδρύω	ίδρυσα	основывать
ακούω	άκουσα	слушать, слышать

2. Глаголы с основой на -ζω, -κω, -γω, -χω, -σκω, -χνω, -γγω, -ττω → -ξα

αλλάζω	άλλαξα	менять(ся)
κοιτάζω	κοίταξα	смотреть
παίζω	έπαιξα	играть
στηρίζω	στήριξα	поддерживать, опираться
τρομάζω	τρόμαξα	пугать(ся)
φωνάζω	φώναξα	кричать, звать
πλέκω	έπλεξα	плести, вязать
ανοίγω	άνοιξα	открывать
διαλέγω	διάλεξα	выбирать
φυλάγω	φύλαξα	охранять
προσέχω	πρόσεξα	обращать внимание, быть осторожным
τρέχω	έτρεξα	бегать
βρέχω	έβρεξα	мочить, идти (о дожде)
ελέγχω	έλεγξα	контролировать, проверять
διδάσκω	δίδαξα	учить
ρίχνω	έριξα	бросать, кидать
διώχνω	έδιωξα	прогонять
φτιάχνω	έφτιαξα	изготовлять, делать
ψάχνω	έψαξα	искать
δείχνω	έδειξα	показывать
σφίγγω	έσφιξα	сжимать
κηρύττω	κήρυξα	провозглашать
πλήττω	έπληξα	бить, ранить

3. Глаголы с основой на -πω, -βω, -φω, -πτω → -ψα

4. Глаголы с основой на -ευω → -εψα

2 спряжение

1. -άω → -ησα

αγαπώ/άω	αγάπησα	любить
συναντώ/άω	συνάντησα	встречать
μιλώ/άω	μίλησα	говорить
χτυπώ/άω	χτύπησα	бить, стучать, звонить
κρατώ/άω	κράτησα	держать
πουλώ/άω	πούλησα	продавать
ρωτώ/άω	ρώτησα	спрашивать
απαντώ/άω	απάντησα	отвечать
τραγουδώ/άω	τραγούδησα	петь
φιλώ/άω	φίλησα	целовать
κυβερνώ/άω	κυβέρνησα	управлять
κουνώ/άω	κούνησα	качать, махать
βοηθώ/άω	βοήθησα	помогать
γεννώ/άω	γέννησα	рождать
εκτιμώ/άω	εκτίμησα	ценить
ζητώ/άω	ζήτησα	просить, требовать
κολλώ/άω	κόλλησα	приклеивать
κολυμπώ/άω	κολύμπησα	плавать
περπατώ/άω	περπάτησα	гулять, ходить
προτιμώ/άω	προτίμησα	предпочитать
σταματώ/άω	σταμάτησα	останавливать(ся)
συζητώ/άω	συζήτησα	обсуждать
τιμώ/άω	τίμησα	почитать
τρυπώ/άω	τρύπησα	продырявливать
χαιρετώ/άω	χαιρέτησα	приветствовать
κυνηγώ/άω	κυνήγησα	охотиться
μελετώ/άω	μελέτησα	изучать, заниматься
μετρώ/άω	μέτρησα	считать
νικώ/άω	νίκησα	побеждать

2. -άω → -ασα

3. -άω → -εσα

4. -άω → ηξα

5. -άω → αξα

Неправильные глаголы

У глаголов έβαλα, έβγαλα, έδωσα, έκανα, έμαθα, έμεινα, έπεσα, έφαγα, έστειλα, έφερα, έφυγα в первом и втором лице множественного числа -έ выпадает как у обычных двусложных глаголов: βάλαμε, βάλατε, βγάλαμε, βγάλατε, δώσαμε, δώσατε, μάθαμε, μάθατε и т. д.

Теперь прочитайте диалог и несколько текстов.

Работа и отдых

Πολλές δουλειές

— Πού ήσουν, Πέτρο;
— Ήμουν στην Καβάλα. Είχα μια δουλειά εκεί.
— Πότε έφυγες;
— Έφυγα στις έξι του μηνός και γύρισα στις είκοσι.
— Με τι πήγες;
— Με το δικό μου αυτοκίνητο.
— Αγόρασες αυτοκίνητο;
— Ναι, τον περασμένο μήνα.
— Καλορίζικο! Πώς ήταν ο καιρός στην Καβάλα;
— Όχι και τόσο καλός. Φθινόπωρο είναι, κι έκανε αρκετό κρύο. Έβρεξε κιόλας, κι εγώ κρύωσα και έμεινα δύο μέρες στο κρεβάτι.
— Τουλάχιστον, τελείωσες τις δουλειές που είχες εκεί;
— Ευτυχώς, ναι.

Επιστροφή από τις διακοπές

Χθες τα παιδιά γύρισαν από τις καλοκαιρινές διακοπές τους. Μόλις έφτασαν στο σπίτι, άνοιξαν όλα τα παράθυρα. Πόση σκόνη είχε, Θεέ μου! Οι τρεις φίλοι μοίρασαν αμέσως την δουλειά στα τρία. Ο ένας σκούπισε τα δωμάτια, ο άλλος καθάρισε τα τζάμια και ο τρίτος ξεσκόνισε.

Τα παιδιά δούλεψαν τέσσερις ώρες χωρίς διακοπή. Το αποτέλεσμα όμως ήταν καταπληκτικό. Στο τέλος το σπίτι έλαμψε από καθαριότητα. Αφού καμάρωσαν το έργο τους οι φίλοι μας, πήγαν για ύπνο κουρασμένοι, αλλά ευχαριστημένοι.

Δεν πήγε στο μάθημα

Χτες ο Κώστας δεν πήγε στο μάθημα, γιατί δεν πρόλαβε το λεωφορείο. Με αυτή την ευκαιρία πήγε σ’ ένα καφενείο, ήπιε έναν καφέ, έφαγε ένα τοστ και ύστερα πήγε στην αγορά. Κοίταξε τις βιτρίνες και μπήκε σ’ ένα μεγάλο κατάστημα. Προσπάθησε να μιλήσει με μια ωραία πωλήτρια αλλά ήταν δύσκολο. Έτσι απογοητευμένος έφυγε για το σπίτι και άρχισε αμέσως να διαβάζει ελληνικά.

Слова

η Καβάλα — Кавала	το παράθυρο — окно
(город в Македонии)	η σκόνη — пыль
Πότε; — Когда?	Θεέ μου! — Боже мой!
το αυτοκίνητο — машина	αμέσως — немедленно
Καλορίζικο! — Поздравляю!	το δωμάτιο — комната
αρκετό — достаточно	το τζάμι — окно
κιόλας — уже, даже, вдобавок	χωρίς — без
το κρεβάτι — кровать	η διακοπή — перерыв
τουλάχιστον — по крайней мере	το αποτέλεσμα — результат
που — который (-ая, -ое)	καταπληκτικός, ή, ό — потрясающий
ευτυχώς — к счастью	η καθαριότητα — чистота
οι διακοπές — каникулы, отпуск	αφού — после того как, так как
μόλις — как только	το έργο — работа, дело
πάω για ύπνο — идти спать	η βιτρίνα — витрина
κουρασμένος, η, ο — усталый	το κατάστημα — магазин
ευτυχισμένος, η, ο — счастливый	προσπαθώ — пытаться
η ευκαιρία — удобный случай	να μιλήσει — поговорить
το καφενείο — кафе	η πωλήτρια — продавщица
ο καφές — кофе	δύσκολος, η, ο — сложный, трудный
η αγορά — рынок	απογοητευμένος, η, ο — разочарованный

Расскажите о том, как вы однажды прогуляли занятие или работу, или о том, что вы делали, вернувшись из отпуска.

Упражнения

I. Проспрягайте в аористе следующие глаголы:

λύνω	ταξιδεύω	φορώ
διαλέγω	μιλώ	φυσώ
λείπω	γελώ	πετώ
βλέπω	μαθαίνω	φεύγω

II. Поставьте в аорист глаголы, данные в скобках.

1. Πέρσι στο ξενοδοχείο. (μένω)
2. την καινούρια ταινία; (βλέπω)
3. Γιατί δεν την πόρτα; (ανοίγω)
4. Εγώ χτες το καινούριο μου κοστούμι. (φορώ)
5. Χτες ο Γιώργος την Μαρία. (συναντώ)

6. το πορτοφόλι μου. (χάνω)
7. Μπαμπά, ο Κώστας. (τηλεφωνώ)
8. Η μαντάμ Κιουρί το ράδιο. (ανακαλύπτω)
9. το αυτοκίνητό μας και βόλτα. (παίρνω, πηγαίνω)
10. Το βράδυ έξω με τους φίλους μας. (βγαίνω)

III. Заполните пропуски приведенными ниже глаголами в аористе.

1. Το τρένο στον σταθμό στην ώρα του.
2. Ο Κώστας και η Ελένη στο γραφείο του θείου τους τον περασμένο χειμώνα.
3. Ο Πέτρος το Γυμνάσιο πέρσι.
4. Χθες το βράδυ πολύ, αλλά σήμερα έχει ήλιο.
5. Προχθές είχα τα γενέθλιά μου, αλλά δεν τα .

6. Γιατί την πόρτα, Άννα; - Γιατί κάνει ζέστη.
7. Τα παιδιά δεν ακόμη από τις διακοπές.
8. Τα μαθήματά μας τον Οκτώβριο.
9. Δεν σήμερα, γιατί δεν είχα καιρό.
10. Δεν ξέρω πού μένει ο Γιάννης: σπίτι πριν από τρεις μήνες.

IV. Перепишите текст, поставив все глаголы в аорист.

О πατέραс μου πηγαίνει στην δουλειά του με τα πόδια. Γι’ αυτό φεύγει από το σπίτι νωρίς. Στον δρόμο βρίσκει τον φίλο του, τον Γιώργο. Συζητούν για λίγο, διαβάζουν τους τίτλους των πρωινών εφημερίδων και τραβούν ο καθένας για την δουλειά του. Σε λίγο φτάνει στο εργοστάσιο. Εκεί φτάνουν και οι άλλοι συνάδελφοί του και στις 8 π.μ. ακριβώς αρχίζουν την δουλειά. Δουλεύουν μέχρι τις 3 μ.μ.

V. Фонетическая тренировка. Прочитайте стихотворение Йоргоса Сефериса. Обращайте внимание на слитное произнесение слов (_).

Йоргос Сеферис (Γιώργος Σεφέρης) (1900—1971) — греческий поэт, лауреат Нобелевской премии (1963) в области литературы.

Στο_περιγιάλι το_κρυφό	На берегу тайном
κι_άσπρο σαν_περιστέρι	и белом как голубь
διψάσαμε το_μεσημέρι	мы умирали от жажды в полдень,
μα_το_νερό γλυφό.	но вода соленая.
Πάνω στην_άμμο την_ξανθή	На белоснежном песке
γράψαμε τ’_όνομά_της,	мы написали ее имя,
ωραία που_φύσηξε ο_μπάτης	хорошо что подул морской бриз
και_σβήστηκε η_γραφή.	и стер надпись.
Με_τι_καρδία, με_τι_πνοή,	С каким сердцем, с каким дыханием,
τι_πόθος και_τι_πάθος	с каким желанием и с какой страстью
πήραμε τη_ζωή_μας – λάθος!	мы жили — но, увы, ошиблись!
Και_αλλάξαμε ζωή.	И тогда мы изменили жизнь.

Это стихотворение было положено на музыку Микисом Теодоракисом и стало очень известной песней.