Урок 10

Словарь урока

Будущее категорическое время (-[y]acak / -[y]ecek)

В турецком языке будущее категорическое время на -(y)acak / -(y)ecek называет такие действия, которые с точки зрения говорящего должны обязательно осуществиться. Различают следующие оттенки будущего категорического времени:

1. твердое намерение
2. долженствование
3. требование, приказ

В формообразовании будущего категорического времени есть ряд особенностей. К основе глагола присоединяется ударный аффикс acak / ecek, затем следуют личные окончания.

Konuş + acak + sın = konuşacaksın (ты будешь говорить)

Однако, если основа глагола заканчивается на гласную, то между двумя гласными вставляется своего рода интерфикс y:

Oku + Y + acak + sın = Okuyacaksın (ты будешь читать)

Второй особенностью в формообразовании будущего времени является смена буквы k на ğ в позиции между двумя гласными при присоединении окончания:

Çalış + acağ + ım = çalışacağım (я буду работать)
Çalış + acağ + ız = çalışacağız (мы будем работать)

1. Yarın akşam parka gideceğim. - Завтра вечером пойду в парк.

2. Babam yemekten sonra gazete okuyacak. - После того как отец поест, он будет читать газету.

Упражнение 10.1. Напишите глаголы в утвердительной форме будущего категорического времени.

Okuyor, dinliyor, temizliyor, seyrediyor, çalışıyor, içiyor, geçiyor, tutuyor, soruyor, görüyor, seviniyor, uyuyor, siliyor, açıyor, oynuyor, gidiyor, susuyor, geliyor, bakıyor, suluyor.

Отрицательная и вопросительная формы

При образовании отрицательной формы будущего категорического времени к основе глагола сначала присоединяется отрицательный аффикс ma / me, затем показатель будущего времени acak / ecek и личные аффиксы. Так как аффикс отрицания заканчивается на гласную, а аффикс будущего времени начинается с гласной, то между ними всегда будет писаться вставочная буква y:

1. Bugün çok yoruldum. Ders çalışmayacağım. - Я сегодня очень устал. Не буду учить уроки.

2. Fatih hasta. Sinimaya gitmeyecek. - Фатих болеет. Он не пойдет в кино.

Упражнение 10.2. Образуйте отрицательную форму будущего категорического времени от следующих глаголов:

Yazmak, gelmek, beklemek, oynamak, çıkmak, başlamak, gezmek, bitirmek, koymak, izlemek, sormak, bakmak, söylemek, okumak, sevmek, konuşmak, vermek, yapmak.

Вопросительная форма слагается по общим правилам: вопросительная частица mı / mi пишется отдельно от глагола, присоединяя к себе личные окончания. Исключение составляет форма третьего лица множественного числа, в которой личный аффикс присоединяется к самому глаголу, а вопросительная частица остается без формальных показателей:

1. Doktor Bey gelecek mi? - Врач придёт?
2. Bana yardım edecek misin? - Ты мне поможешь?

Упражнение 10.3. Образуйте вопросительную форму будущего категорического времени от следующих глаголов:

Kapatmak, tanışmak, almak, beklemek, çalışmak, gelmek, sormak, yazmak, görmek, istemek.

Упражнение 10.4. Напишите предложения в отрицательной форме будущего категорического времени.

1. Bugün ona telefon et
2. Seni durakta bekle
3. Yarın akşam size bir kitap getir
4. Seni her zaman hatırla
5. Ali Beyle gelecek hafta görüş
6. Yarın futbol oyna
7. Bir saat sonra yemek ye
8. Yarın denize git
9. Ayla şarkı söyle
10. Çocuklar dersten sonra sahile git

Упражнение 10.5. Напишите предложения в отрицательной форме будущего категорического времени.

1. Seni affet
2. Yarın yağmur yağ
3. Sana yardım et
4. Babam yarın gel
5. Sizinle futbol oyna
6. Yemek yap
7. Odamı topla
8. Ahmet’e mektup yaz
9. Yarın pazara git
10. Bu sene tembel ol

Упражнение 10.6. Дайте утвердительный и отрицательный ответы, используя будущее категорическое время.

1. Tatilde İzmir’e gidecek misiniz?
   Evet, 
   Hayır,
2. Televizyon seyredecek miyiz?
   Evet, 
   Hayır,
3. Öğrenciler basketbol oynayacaklar mı?
   Evet, 
   Hayır,
4. Kitap okuyacak mısın?
   Evet, 
   Hayır,
5. Öğleden sonra maça gidecek miyiz?
   Evet, 
   Hayır,

Упражнение 10.7. Ответьте на вопросы, используя глаголы, данные в скобках, в утвердительной форме будущего категорического времени.

1. Sen yarın ne yapacaksın? (çamaşır yıkamak)
   
2. Sen akşam ne yapacaksın? (bilgisayar kursuna gitmek)
   
3. O bu gece ne yapacak? (televizyon seyretmek)
   
4. Siz yarın sabah ne yapacaksınız? (parkta koşmask)
   
5. Onlar öğleden sonra ne yapacaklar? (antreman yapmak)
   
6. Biz hafta sonu ne yapacağız? (pikniğe gitmek)
   
7. Onlar gelecek ay ne yapacaklar? (Türkçe öğrenmek)
   

8. Sen pazartesi günü ne yapacaksın? (hastaneye gitmek)
   
9. Siz gelecek hafta ne yapacaksınız? (yüzmeye gitmek)
   
10. Salı günü ne yapacaksın? (dişçiye gitmek)
    
11. Siz çarşamba günü ne yapacaksınız? (tatile gitmek)
    
12. Onlar perşembe günü ne yapacaklar? (evlenmek)
    
13. Biz cuma günü ne yapacağız? (taşınmak)
    
14. Cumartesi günü ne yapacaksın? (araba tamir etmek)
    
15. Pazar günü ne yapacaksınız? (sinemaya gitmek)
    

ТЕМА: Мы путешествуем.
Biz seyahat ediyoruz

Упражнение 10.8. Прочитайте текст и ответьте на вопросы.

Macera

Şen ailesi bu hafta sonu Kanarya adalarına tatile gidecekler. Orada ne yapacaklarını hep birlikte planlamaları gerekecek. Bu yüzden çok heyecanlılar. Ve çok vakitleri de yok. Onlar Cumartesi günü yolculuğa çıkacaklar. Oraya çok güzel ve büyük bir uçakla gidecekler. Herkes bu yüzden çok heyecanlı.

Herkes uçağa bindikten ve uçak havalandıktan sonra uçak korsanı uçağı kaçıracak ve herkes hayâl kırıklığına uğrayacak. Herkes çok üzgün. Artık Şen ailesi Kanarya adalarını rüyalarında görecekler.

1. Şen ailesi ne zaman, nereye tatile gidecekler?
2. Onlar niçin heyecanlı?
3. Onlar ne zaman yolculuğa çıkacaklar?
4. Onlar ne ile yolculuk yapacaklar?
5. Uçak saat kaçta kalkacak?
6. Yolculuk kaç saat sürecek?
7. Şen ailesi nasıl bir macera yaşayacaklar?

Расскажите о каком-либо вашем путешествии. Как вы готовились к поездке, куда вы ездили, на сколько, как провели время. Удачно ли было ваше путешествие?

Упражнение 10.9. Задайте вопрос в форме будущего категорического времени.

1. Bugün bizimle ders çalış?
2. Sana verdiğim kitabı oku?
3. Bu gece televizyon seyret?
4. Paketleri masanın üzerine koy?
5. Bu hafta sonu bize gel?
6. Anar’ın doğum gününe git?
7. Siz bu sene tatile git?
8. Yemekten sonra tatlı ol?
9. Bugün eve erken gel?
10. Pazardan meyve al?
11. Salondaki eşyaların yerini değiştir?

Упражнение 10.10. Задайте вопрос в форме будущего категорического времени.

1. Bugün televizyonu tamir (etmek)?
2. Misafirler için kek (yapmak)?
3. Bu sorunun cevabını (bilmek)?
4. Bu sene sınıfını (geçmek)?
5. Yarın buluşağımız yerde (olmak)?
6. Kardeşine dondurma almak için dışarı (çıkmak)?
7. Derslerini zamanında (bitirmek)?
8. Okuldan sonra kütüphaneye (gitmek)?
9. Çiçekleri vazoya (koymak)?
10. Sen yarın arkadaşlarınla pikniğe (gitmek)?
11. Sen elbiselerini dolaba (koymak)?
12. Siz bütün evin duvarlarını (boyamak)?
13. Ben sana aldığım hediyeyi (göstermek)?

Упражнение 10.11. Напишите предложения в формах будущего категорического времени.

1. Babam Ankara’ya gitti.
   
2. Öğrenciler kahvaltıda peynir, zeytin ve bal yediler.
   
3. Futbolcular sahaya çıktılar.
   
4. Ali saçını kestirdi.
   
5. Siz süpermarkete gittiniz mi?
   

Упражнение 10.12. Напишите предложения в формах будущего категорического времени.

1. Ahmet ile Ayşe hafta sonu evleniyorlar.
   
2. İstanbul’a trenle gidiyorum.
   
3. Bebek uyuyor.
   
4. Arkadaşlarla sinemaya gidiyoruz.
   
5. Biz alış veriş yapıyoruz.
   

Упражнение 10.13. Напишите вопросы, используя формы будущего категорического времени.

1. ?
   Hayır, yarın gece konsere gitmeyeceğim.
2. ?
   Evet, bu yaz tatile gideceğim.
3. ?
   Evet, seni çok özleyeceğim.
4. ?
   Hayır, bugün antreman yapmayacağim.
5. ?
   Evet, yarın sabah erken kalkacağım.
6. ?
   Hayır, kahve içmeyeceğim.

Упражнение 10.14. Составьте предложения, используя формы будущего категорического времени.

1. Ahmet / öğrenecek / bilgisayar / tatilde
   .
2. babam / dikecek / gelecek baharda / ağaç
   .
3. pişerecek / kek / annem / hafta sonu
   .
4. onlar / gidecekler / temmuzda / tatile
   .
5. yazacak / Ayşe / mektup / Ahmet’e
   .

Упражнение 10.15. Прочитайте текст.

Orhan bir falcıyı ziyaret ediyor

Orhan, ünlü bir falcıyı ziyaret ediyor. Orhan geleceğini çok merak ediyor. Falcı Orhan’ın geleceğine bakıyor. Falcıya göre gelecek yıl Orhan için çok ilginç olacak.

Ocakta güzel bir kızla tanışacak ve ona aşık olacak. Şubat’ta onunla evlenecek. Mart’ta güzel bir yere tatile gidecek. Nisan’da hastalanacak. Mayıs’ta annebabası başka bir şehire taşınacak. Haziran’da evi yanacak. Başka bir ev arayacak. Temmuz’da arkadaşları ona doğum gününe hediye verecekler. Ağustos’ta patronu onu işten atacak. Eylül’de yeni bir işe başlayacak. Ekim’de kaza yapacak. Fakat yaralanmayacak. Kasım’da piyangodan araba kazanacak. Aralık’ta baba olacak.

Falcıya göre bunlar olacak. Fakat Orhan emin değil. Bunlara pek inanmıyor. Çünkü gelecekten hiçbir insan haber veremeyeceğini çok iyi biliyor. Bütün bunlar çok komik değil mi?

Расскажите о ваших планах на предстоящий год.