Изучаем польский язык с нуля!
Lekcja trzydziesta szósta


Урок 36

Личные существительные мужского рода

W kawiarni
Аудио:

1. Przy tym stoliku nie zmieścimy się w pięcioro, usiądźmy przy tamtym większym. перевод текста
2. Za chwilę powinien rozpocząć się dancing. Mam wielką ochotę potańczyć. перевод текста
3. Szkoda, żeśmy nie zaprosili na dzisiejszy wieczór którejś z naszych koleżanek. Zawsze jeden z nas będzie siedzieć samotnie podczas tańca. перевод текста
4. U was nie ma zwyczaju zapraszać do tańca nieznajomych pań? перевод текста
5. Raczej nie, każdy na ogół bawi się w swoim towarzystwie.
6. Tadku, bądź tak dobry, podaj mi mój szal! перевод текста
7. Chłodno ci?
8. Trochę... Teraz będzie cieplej. Dziękuję!
9. Co macie ochotę zamówić? Lody, ciastka, kawę? перевод текста
10. Ja dużą kawę. Ostatnio coraz częściej piję kawę... Podobają mi się wasze kawiarnie.
11. Niewątpliwie są bardzo przyjemne. Szczególnie niektóre. Powiedzmy, chodzi się po mieście, jest się zmęczonym, można wstąpić do kawiarni, zamówić filiżankę kawy, odpocząć, przejrzeć prasę... перевод текста
12. Wasze kawiarnie to wymarzone miejsce dla zakochanych. Przychodzi dwoje młodych ludzi, zamawiają byle co, najczęściej oczywiście małą kawę, i przesiadują całymi wieczorami zapatrzeni w siebie. перевод текста
13. Tacy zakochani to klęska dla kelnerek. Przesiadują całymi godzinami, zajmują stoliki i przez nich kelnerki nie wykonują planu. Szczególnie zimą. перевод текста
14. W kawiarni można niekiedy przypadkowo usłyszeć ciekawą rozmowę. Na przykład niedawno byłem świadkiem zaciętej dyskusji literackiej trzech młodych ludzi, prawdopodobnie literatów. перевод текста
15. A niektórzy mają w kawiarni swój „warsztat pracy”. Piszą tam artykuły, reportaże, felietony. To przeważnie dziennikarze. перевод текста
16. Kawiarnia jako miejsce spotkań i dyskusji ma w Polsce swoje tradycje. Chyba się nie mylę, nieprawdaż? Czytałem parę lat temu książkę o Chopinie Kształt miłości Подсказка. Autor wspomina o warszawskich kawiarniach początku XIX wieku. Znajdowały się one gdzieś niedaleko stąd... Kawiarnia „Dziurka” na Miodowej, „Kopciuszek”. Bywał tam często Chopin. Przesiadywał w towarzystwie swych przyjaciół: poetów, myślicieli, przyszłych działaczy patriotycznych. перевод текста
17. Kto ma ochotę zapalić? Proszę bardzo, częstujcie się. A nawiązując do tego, co mówiłeś o polskich kawiarniach XIX wieku, chciałbym przypomnieć wam, że w XX wieku zaczęły się pojawiać u nas kawiarnie-kabarety. Piosenki i anegdoty kabaretowe nie tylko bawiły, lecz przede wszystkim wyśmiewały mieszczaństwo i jego obyczaje. Kwitła tam również satyra polityczna. перевод текста
18. Masz na myśli krakowski „Zielony balonik”? Подсказка перевод текста
19. Tak... Tradycje kabaretów nie zaginęły do dzisiaj...
20. Ale nie będziemy chyba dziś cały wieczór rozmawiać o kawiarniach. Zamawiam wino. Wzniesiemy toast za nasze ponowne spotkanie! перевод текста
21. Zanim się znów wszyscy razem spotkamy, upłynie na pewno dużo czasu. перевод текста
22. Ale miejmy nadzieję, że to kiedyś znów nastąpi. W tym roku trzech moich kolegów jedzie na praktykę do Leningradu. Będę im bardzo zazdrościł tego wyjazdu. перевод текста
23. Trudno mi wyobrazić sobie, że już jutro odlatujemy do kraju. Nasz pobyt w Polsce minął tak prędko!.. перевод текста
24. A więc pijmy za nasze ponowne spotkanie!.. перевод текста
25. Maryjko, czy mogę zaprosić cię do tańca?
26. Bardzo chętnie zatańczę...

Humor

Bądź punktualna, wówczas nikogo nie narazisz na niepotrzebną stratę czasu, tylko siebie.

Nowoczesny taniec

Młody człowiek ma obandażowaną głowę. Przyjaciel pyta:
— Jakiś wypadek?
— Nie, tylko byłem wczoraj u mojej dziewczyny i podczas gdy tańczyliśmy cha-cha wszedł niespodziewanie jej ojciec.
— I cóż w tym złego, że tańczyłeś z dziewczyną?
— Nic, ale jej ojciec jest kompletnie głuchy i nie słyszał muzyki.

Словарь

anegdota
artykuł
balonik
bawić
bawić się
cha-cha
[cza-cza]
dancing [дансинк]
filiżanka
głuchy
kabaret
kabaretowy
kelnerka
klęska
kompletnie
анекдот
статья
шарик
развлекать
развлекаться
ча-ча (танец)
дансинг, танцы
чашка
глухой
кабаре
относ-ся к кабаре
официантка
бедствие
полностью, совершенно
kopciuszek
kwitnąć
mylić się
myśliciel
na ogół
nawiązywać
niepotrzebny
nieprawdaż
niespodziewanie
niewątpliwie
obandażować
obyczaj
odlatywać
patriotyczny
podczas
золушка
процветать
ошибаться
мыслитель
обычно
зд.: возвращаться
напрасный
не так ли
вдруг
несомненно
забинтовать
нрав
вылетать, отлетать
патриотический
во время
przesiadywać
ponowny
просиживать
следующий, повторный
potańczyć
przeważnie
punktualny
przyszły
reportaż
samotny
strata
szal
szczególnie
świadek
taniec
towarzystwo
uczestnik
upłynąć
warsztat
wykonywać
wymarzony
wyśmiewać
zacięty
потанцевать
преимущественно
пунктуальный
будущий
очерк, репортаж
одинокий, один
потеря
шарф
особенно
свидетель
танец
компания, общество
участник
пройти
здесь: кабинет
выполнять
чудесный
высмеивать
ожесточенный, острый
zaginąć
zakochany
zamówić
zanim
zatańczyć
zazdrościć
zwyczaj
исчезнуть
влюбленный
заказать
пока, прежде чем
потанцевать
завидовать
обычай
siadać przy stole
садиться за стол
nie ma zwyczaju
не принято
jest zwyczaj
принято
bądź tak dobry
будь добр
niech pan będzie tak dobry
будьте добры
zapatrzeni w siebie
глядя друг другу в глаза
nawiązując do tego, co mówiłeś
возвращаясь к тому, что ты говорил
mieć na myśli
иметь в виду
wznieść toast za co
поднять тост за что
do kraju, w kraju
на родину, на родине
zaprosić do tańca
пригласить на танец
nikogo nie narazisz na stratę czasu
никто из-за тебя не будет терять времени

Комментарий

4. Родительный падеж требуется в польском языке не только тогда, когда он непосредственно зависит от отрицаемого глагола, но даже тогда, когда отрицается один из глаголов в предложении:

nie ma zwyczaju zapraszać do tańca nieznajomych pań
nie zdążyliśmy kupić biletów

6. Формы повелительного наклонения глагола być:


bądź!
niech będzie!
  bądźmy!
bądźcie!
niech będą!

11. Обратите внимание на употребление безличных форм глаголов:

chodzi się po mieście
jest się zmęczonym

12., 14. Напоминаем, что собирательные числительные типа dwoje, troje и т. д. употребляются для обозначения лиц обоих полов:

przy tym stoliku nie zmieścimy się w pięcioro
(= девушки и мужчины)
przychodzi dwoje młodych ludzi
(= девушка и парень)
но: dyskusja literacka trzech młodych ludzi
(= мужчин)
(cp.: dyskusja literacka trojga młodych ludzi
(= девушек и мужчин)

22. Формы повелительного наклонения глагола mieć:


miej!
niech ma!
  miejmy!
miejcie!
niech mają!

Запомните:

miejmy nadzieję, że...

будем надеяться, что...

Личные существительные мужского рода

В настоящем уроке мы хотим подвести итог всему сказанному о личных существительных мужского рода. Вот их грамматические признаки:

1. Они отличаются от всех остальных существительных особыми окончаниями им. пад. мн. ч. -i (-y) и -owie. Это касается как существительных на согласный (типа literat), так и существительных с окончанием -a (poeta, sprzedawca). Совпадающее с другими группами окончание -е принимают (за некоторыми исключениями) только существительные с основой на мягкий согласный и на согласные cz, rz, sz, ż, l (см. уроки 16, 18).

minister — ministrowie
pan — panowie
(cp.:
pani — panie
organizator — organizatorzy
 
organizatorka — organizatorki
poeta — poeci
 
poetka — poetki
sprzedawca — sprzedawcy
 
sprzedawczyni — sprzedawczynie)

Личные существительные мужского рода на -a во мн. числе склоняются по типу существительных м. рода на согласный. В родительном падеже (с которым совпадает винительный) все они получают окончание -ów.

poetów
sprzedawców
kolegów

Исключение: mężczyzna — mężczyzn

2. В им. пад. мн. ч. личные существительные мужского рода заменяются местоимением oni (все остальные one):

 

robotnicy pracują
oni pracują

(cp.:

robotnice pracują
one pracują
jadą samochody
one jadą)

3. Форма вин. пад. мн. ч. этих существительных всегда совпадает с род. пад.

род. пад.
Rada Ministrów
spotkanie robotników
biblioteka poetów
вид. пад.
Sejm mianował nowych ministrów

widzimy robotników przy pracy
podziwiamy poetów

(cp.:

(widzimy robotnice przy pracy
podziwiamy poetki)

Личные существительные м. рода в ед. ч. также имеют винит. пад. равный родительному (конечно, это касается только существительных на согласный), но этим грамматическим свойством характеризуются все одушевленные существительные м. рода.

widzę robotnika

widzę orła

4. Вин. пад. мн. ч. этих существительных заменяется формой местоимения ich (все остальные существительные заменяются местоимением je)

widzimy robotników przy pracy
widzimy ich przy pracy
podziwiamy poetów
podziwiamy ich

(cp.:

widzimy robotnice przy pracy
widzimy je przy pracy
podziwiamy poetki
podziwiamy je)

5. Личные существительные м. рода сочетаются с особыми формами прилагательных (и других слов, склоняющихся, как прилагательные):

wybitni poeci
zdolni robotnicy
uprzejmi sprzedawcy
nasi sąsiedzi
wysocy mężczyźni

(cp.:

wybitne poetki
zdolne robotnice
uprzejme sprzedawczynie
nasze sąsiadki
wysokie kobiety)

6. Они сочетаются также с особыми лично-мужскими формами прошедшего, будущего составного II времени и сослагательного наклонения:

robotnicy pracowali
robotnicy będą pracowali
robotnicy pracowaliby

(cp.:

robotnice pracowały
robotnice będą pracowały
robotnice pracowałyby)

sprzedawcy obsługiwali klientów
sprzedawcy będą obsługiwali klientów
sprzedawcy obsługiwaliby klientów

(cp.:

sprzedawczynie obsługiwały klientów
sprzedawczynie będą obsługiwały klientów
sprzedawczynie obsługiwałyby klientów)

krawcy szyli ubrania
krawcy będą szyli ubrania
krawcy szyliby ubrania

(cp.:

krawcowe szyły ubrania
krawcowe będą szyły ubrania
krawcowe szyłyby ubrania
autobusy pędziły ulicami miasta
autobusy będą pędziły ulicami miasta
autobusy pędziłyby ulicami miasta)

Tatarzy zniszczyli Kraków

(cp.:

najazdy tatarskie zniszczyły Kraków)

7. Наконец, они сочетаются с особыми формами числительных (см. урок 35).

Примеры:

przychodzi dwóch młodych ludzi или przychodzą dwaj młodzi ludzie
(cp.: przychodzi dwoje młodych ludzi)

dyskutuje trzech literatów или dyskutują trzej literaci
(cp.: dyskutuje troje literatów; dyskutują trzy literatki)

dziś spotkałem w teatrze kilku znajomych
(cp.: spotkałem kilkoro znajomych; spotkałem kilka znajomych)

ulicą szło kilku mężczyzn, panów
(cp.: ulicą szło kilka kobiet, pań)

ośmiu moich kolegów wyjechało do Związku Radzieckiego
(cp.: ośmioro moich kolegów wyjechało do ZSRR; osiem moich koleżanek wyjechało do ZSRR)

Упражнения

I. Замените существительные ж. рода существительными мужского рода, соответственно изменяя формы сочетающихся с ними слов.

  1. Dwie znane artystki otrzymały nagrodę państwową.
  2. W tym sklepie pracowało kilka młodych sprzedawczyń.
  3. W biurze podróży „Orbis” pracowało kilkadziesiąt urzędniczek.
  4. Kilkanaście rosyjskich studentek przyjechało na studia do Polski.
  5. W tej kawiarni obsługują klientów cztery uprzejme kelnerki.
  6. Trzy nasze koleżanki wyjechały do Francji.
  7. Proszę cię, pozdrów w Moskwie dwie moje znajome.
Klucz

II. Образуйте им. пад. мн. ч. следующих существительных:

podróż, nieporozumienie, liść, list, pieczeń, kierowca, kelner, krawiec, szewc, fryzjer, ręka, czoło, wieża, loża, palec, dworzec, przechodzień, ruch, brzuch, kuchnia, stacja, przystanek, Niemiec, przyjaciel, dzwonek, pies, kościół.

Klucz

III. Поставьте глаголы в форме прошедшего времени:

  1. Bardzo rzadko zdarza mi się robić błędy w języku polskim.
  2. Nasi znajomi wznoszą toast za spotkanie w Moskwie.
  3. Marek gratuluje Włodkowi jego znajomości języka polskiego.
  4. Usiądziemy przy tym większym stoliku.
  5. Maryjka cztery lata uczy się języka polskiego.
  6. Nie ma zwyczaju zapraszać do tańca nieznajomych pań.
Klucz