Изучаем польский язык с нуля!
Lekcja trzydziesta


Урок 30

Предложный падеж ед. ч.

Выражение долженствования (продолжение)

Przygotowanie do podróży

1. Maryjko, czy już jesteś gotowa? перевод текста
2. Prawie. O której odchodzi pociąg do Krakowa?
3. O szóstej po południu. Nasi koledzy mają wstąpić po nas. Powinni tu przyjść na pół do piątej.
4. Czy mamy już bilety? перевод текста
5. Tadek miał kupić wczoraj w „OrbisieПодсказка.
6. Ile czasu jedzie się z Warszawy do Krakowa pociągiem pośpiesznym?
7. Około sześciu godzin. Na dwunastą w nocy powinniśmy być na miejscu. перевод текста
8. W czym jedziesz, Olu?
9. Włożę jakąś letnią sukienkę i płaszcz.
10. W tych pantoflach na wysokim obcasie będzie ci chyba niewygodnie? перевод текста
11. Oczywiście. Włożę tamte białe na płaskim obcasie.
12. Czy dużo rzeczy bierzesz ze sobą?
13. Bluzkę, tę spódnicę w kratę, sweter i jeden komplet bielizny. Myślę, że to wszystko zmieści się w neseserze. A ty? перевод текста
14. Mam wrażenie, że zapakowałam zbyt dużo rzeczy.
15. Chcesz wziąć ze sobą tę dużą walizkę?! Jaka ciężka! Co w niej jest? Po co ci to wszystko? Jedziemy przecież do Krakowa na kilka dni, może nawet na niecały tydzień. перевод текста
16. Nie mam mniejszej walizki. перевод текста
17. Pożyczę ci swojej.
18. Mam więc od nowa się pakować? Przecież zaraz przyjdą chłopcy.
19. Nie denerwuj się! Mamy jeszcze dość czasu. Dopiero za dwadzieścia czwarta. W tej walizce zmieścisz wszystko, co trzeba. перевод текста
20. Wezmę jedną sukienkę, dwie bluzki wełniane, spodnie...
21. Masz spodnie? No, widzisz! W spodniach będziesz bardzo ładnie wyglądać. Jesteś wysoka, zgrabna... перевод текста
22. Tylko bez komplementów!
23. Weź również ten sweterek. W niebieskim kolorze jest ci bardzo do twarzy. перевод текста
24. Pończochy zostawię. Na pewno nie będzie zimno.
25. Rękawiczki skórkowe weź! Ostatnio są modne. Poza tym bardzo pasują do twojej torebki i do pantofli. перевод текста
26. Jak się zamyka tę walizkę?
27. Pomogę ci. перевод текста
28. Poczekaj! Zapomniałam włożyć chusteczki do nosa i skarpetki.
29. Postawmy walizki koło ściany, żeby nam nie przeszkadzały. Która godzina?
30. Już dziesięć po czwartej. Za dwadzieścia minut powinni przyjść chłopcy. Trzeba się ubierać! перевод текста
31. Maryjko, co włożysz na siebie?
32. Kostium i jedną z tych bluzeczek w paski. перевод текста
33. Radziłabym ci włożyć białą jedwabną bluzkę. Według mnie w takim popielatym kostiumie i białej bluzeczce będziesz wyglądała bardzo elegancko.
34. Ale na podróż biała bluzka jest niepraktyczna. перевод текста
35. Czy mam umalować usta?
36. Nie, szminka wcale ci nie jest potrzebna. Możesz tylko nieznacznie się upudrować. Masz puder?
37. Nie zabieraj mi jeszcze lusterka, chcę się uczesać. перевод текста
38. Gdzie jest mój beret?
39. Leży na stole, za lusterkiem.
40. No, już jesteśmy gotowe. Która godzina?
41. Pięć po piątej.
42. Со?! Tak późno, a chłopcy jeszcze nie przyszli?! Już od pół godziny powinni tu być. Przez nich spóźnimy się na pociąg! Zadzwonię do Tadka. Może dowiemy się czegoś od niego lub od jego rodziców.
Halo! Mówi Ola. Czy Tadek jest w domu?.. Słucham?.. Jak to?! Już dawno wyszli?.. Co im się mogło przydarzyć?.. Nie, musimy czekać. Do widzenia panu! Przepraszam.
перевод текста
43. Co mamy teraz robić? перевод текста
44. Według mnie, nic dziś nie będzie z naszego wyjazdu.
45. A może jednak zaraz przyjdą? Może zdążymy na pociąg?

Humor

— Czy nie cisną cię te klipsy? Masz spuchnięte uszy.
— Tak, ale kiedy bolą mnie uszy, to mniej myślę o nogach.

Словарь

beret
bluzka
chusteczka
ciężki
cisnąć
elegancko
jedwabny
komplet
krata
modny
niecały
niepraktyczny
nieznacznie
obcas
pakować się
pantofel
pasek
pasować
płaski
pończocha
przez
берет
блузка, кофточка
платок
тяжелый
жать
элегантно
шелковый
гарнитур
клетка
модный
неполный
неудобный
слегка
каблук
упаковываться
туфля
полоска
подходить
низкий
чулок
из-за
przydarzyć się
puder
rękawiczka
skarpetka
skórkowy
spódnica
spuchnięty
sweter
sweterek
szminka
torebka
umalować
upudrować się
usta
wełniany
włożyć
zabierać
zapakować
zgrabny
zmieścić się
zostawić
случиться
пудра
перчатка
носок
кожаный
юбка
распухший
свитер
кофточка
губная помада
сумка
покрасить
напудриться
здесь: губы
шерстяной
надеть
забирать
упаковать
стройный
поместиться
оставить
mieć wrażenie
казаться
mam wrażenie
мне кажется (представляется), у меня создается впечатление
w czymś jest komu bardzo do twarzy
что-то очень к лицу (очень идет) кому
pasuje do czego
идет к чему-нибудь, подходит к чему-н.
włożyć co na siebie
одеться во что
włożyć co
надеть что
malować usta
красить губы
przez nich
из-за них
przydarzyło się coś komu
что-то случилось с кем
zmieścić się w czym (gdzie)
поместиться во что (куда); в чем (где)
Wszystko zmieści się w neseserze.
Все поместится в несессере.
W tej walizce zmieścisz wszystko, co trzeba.
В этот чемодан поместишь все необходимое.
dowiedzieć się czego od kogo
узнать что у кого

Może dowiemy się czegoś od niego lub od jego rodziców.
Может быть, мы узнаем что-нибудь у него или у его родителей.

Комментарий

3., 7. Предлог na в сочетаниях со словами, обозначающими определенное время, может соответствовать по значению русскому предлогу „к”:

Przyjdą tu na pół do piątej.
Они будут здесь к половине пятого.
Na dwunastą w nocy powinniśmy być na miejscu.
К двенадцати ночи мы должны быть на месте.
Na rano wszystko będzie gotowe.
К утру все будет готово.
To powinno było być zrobione na wczoraj.
Это должно было быть сделано ко вчерашнему дню (на вчера).

В подобных случаях может употребляться также предлог do:

Zrobimy to do południa.

Сделаем это к обеду (до обеда).

6., 26. В настоящем уроке встречаются случаи употребления безличной конструкции в настоящем времени (с частицей się).

Jak się zamyka tę walizkę?
Как закрывается этот чемодан (и: как закрыть этот чемодан)?
Ile czasu jedzie się z Warszawy do Krakowa?
Сколько времени надо ехать из Варшавы в Краков?

Как видно из выше приведенных примеров, эти конструкции иногда переводятся на русский язык оборотами с инфинитивом.

19. Запомните несколько глаголов с частицей się, которым в русском языке соответствуют невозвратные глаголы.

Примеры из текста:

denerwować się
нервничать
spóźniać się, spóźnić się
опаздывать, опоздать
dowiadywać się, dowiedzieć się
узнавать, узнать

Другие примеры:

nudzić się
zmęczyć się
opalać się, opalić się
czerwienić się
zaczerwienić się
zielenić się
położyć się
stać się
spieszyć się
bawić się

скучать
устать
загорать, загореть
краснеть
покраснеть
зеленеть
лечь
стать
спешить
играть

Следующим русским возвратным глаголам соответствуют в польском языке глаголы невозвратные:

останавливаться, остановиться
stawać, stanąć
возвращаться, вернуться
wracać, wrócić
садиться
siadać, wsiadać
спускаться, спуститься
schodzić, zejść
подниматься, подняться
wchodzić, wejść
кататься
jeździć
отправляться, отправиться
wyruszać, wyruszyć
собираться (делать что-н.)
zamierzać, mieć zamiar
отсыпаться, отоспаться
odsypiać, odespać
клясться, поклясться
przysięgać, przysiąc
подписываться, подписаться (на что-н.)
prenumerować, zaprenumerować (co)
прогуливаться
spacerować
33., 44. według mnie
по-моему
  по этому образцу:

 

według ciebie
według niego, niej
według nas
według was
według nich

по-твоему
по его, ее мнению
по-нашему
по-вашему
по их мнению

Синонимическая конструкция:

 
moim zdaniem
twoim zdaniem
jego, jej zdaniem


и т. д.

13., 32. В настоящем уроке вы встречаетесь с употреблением предлога w + вин. пад. (не во временных конструкциях). Подобные случаи в польском языке очень ограничены. Вот несколько примеров:

spódnica w kratę
юбка в клетку
bluzka w paski
блузка в полоски
grać w szachy (w karty)
играть в шахматы (в карты)
bawić się w zagadki literackie
играть в литературные загадки
wprowadzić w błąd
ввести в заблуждение
coś rzuca się w oczy
что-то бросается в глаза
patrzeć prosto w oczy
смотреть прямо в глаза
wystrzelić rakietę w przestrzeń kosmiczną
запустить ракету в космическое пространство

Предложный падеж (о kim? о czym?) ед. ч.

Подводим итог всему сказанному об образовании предложного падежа. В польском языке предложный падеж ед. ч. может иметь 3 окончания:

1) окончание -е. Это окончание вызывает смягчение или замену предшествующих согласных, а иногда также изменение гласных основы. Оно прибавляется к существительным всех трех родов с основой на твердый согласный (за исключением всегда выделяемой нами группы согласных с, dz, cz, dż, l, rz, sz, ż, а в мужском роде (кроме слов на -а) и среднем окончание -е не выступает также после звуков k, g, ch).

В предложном падеже ед. ч. возможны следующие чередования согласных:

t : ć (ci)
instytut — instytucie, kobieta — kobiecie, złoto — złocie, lato — lecie
st : ść (ści)
list — liście, kapusta — kapuście, miasto — mieście
d : dź (dzi)
naród — narodzie, woda — wodzie
zd : źdź (ździ) a : e
przyjazd — przyjeździe, gwiazda — gwieździe, gniazdo — gnieździe
r : rz
teatr — teatrze, góra — górze
s : ś (si)
obcas — obcasie, kasa — kasie, mięso — mięsie
z : ź (zi)
parowóz — parowozie, łza — łzie
ł : l
stół — stole, siła — sile, mydło — mydle
sł : śl
pomy — pomyśle, mao — maśle
sn : śń (śni)
wiosna — wiośnie
zn : źń (źni)
bielizna — bieliźnie

Следующие чередования согласных выступают только у существительных на -а:

k : c
walizka — walizce
g : dz
kolega — koledze
ch : sz
pończocha — pończosze

2) окончание -u, прибавляемое к существительным мужского (кроме слов -а) и среднего рода с основой на мягкий согласный и на согласные с, dz, cz, dż, l, rz, sz, ż, k, g, ch, после которых не выступает окончание -е. Оно не влечет за собой никаких изменений основы.

Примеры:

м. род

kwiecień
liść
tramwaj
dworzec
wódz
król
żołnierz
nóż
porządek
róg
ruch

— kwietniu
— liściu
— tramwaju
— dworcu
— wodzu
— królu
— żołnierzu
— nożu
— porządku
— rogu
— ruchu

ср. род

południe
miejsce
jajko

— południu
— miejscu
— jajku

Это же окончание имеют следующие слова с твердым согласным основы: państwo (обращение, товарищи, супруги), dom, syn, pan.

3) Окончание -i (-y), прибавляемое к существительным женского рода на -а с конечным мягким согласным основы или согласным с, dz, cz, dż, l, rz, sz, ż, а также к существительным женского рода на согласный (типа noc):

kuchnia
stacja
ulica
burza
wieś
noc
sól
— kuchni
— stacji
— ulicy
— burzy
— wsi
— nocy
— soli и др.

Формы предложного и дательного падежей существительных женского рода совпадают.

Выражение долженствования

Обратите внимание на употребление в тексте урока разных конструкций со значением долженствования и на разницу в их значениях.

mieć + инфинитив

Nasi koledzy mają wstąpić po nas.
Наши товарищи должны зайти за нами (= действие предстоящее, планированное)
Tadek miał wczoraj kupić bilety.
Тадек должен был вчера купить билеты (= вероятно купил, предполагается, что купил вчера; так они условились)
Mam więc od nowa się pakować?
Значит, опять мне упаковываться?
Czy mam umalować usta?
Покрасить губы? (= покрасить ли мне губы?)
Co mamy teraz robić?
Как нам теперь быть?

powinien + инфинитив

Powinni tu przyjść na pół do piątej
Они должны сюда прийти к половине пятого (= мы считаем, что это должно состояться, надеемся)
Na dwunastą w nocy powinniśmy być na miejscu.
К двенадцати ночи мы должны быть на месте (= предполагаем)
Za dwadzieścia minut powinni przyjść chłopcy.
Через двадцать минут должны прийти ребята (= мы так условились, они обязались)
Już od pół godziny powinni tu być.
Они должны были здесь быть уже полчаса тому назад.

musieć + инфинитив

Musimy czekać.

Мы должны ждать (= мы вынуждены, другого выхода нет)

Упражнения

I. Переведите на польский язык:

ввести кого-нибудь в заблуждение, ввести кого-нибудь в комнату, юбка в клетку, дорога в Берлин, пойти в университет, пойти на фабрику, работать на фабрике, играть в карты, пойти в магазин за хлебом, приехать к 12-ти ночи, узнать что-нибудь у знакомых, слушать концерт по радио.

Klucz

II. Образуйте предложный падеж ед. ч. и род. пад. мн. ч. следующих слов:

rzecz, dzień, wiadomość, wiosna, kolega, ręka, gwiazda, zjazd, łza, część, lekcja, noc, partia, pan, miejsce, oko, ucho, Rosjanin, Amerykanin, woda, noga, Bułgar, wiatr, ciało, las, narzędzie, wybrzeże, morze, pole, święto.

Klucz

III. Употребите нужные конструкции со значением долженствования. Укажите, в каких случаях возможны разные конструкции и объясните разницу в их значении.

  1. (my) słuchać starszych, ale nie zawsze ich słuchamy.
  2. (my) się śpieszyć, jeżeli chcemy pojechać tym pociągiem.
  3. Nie mamy innego wyjścia, przyjść tu jeszcze raz.
  4. Przy jedzeniu nie (my) czytać.
  5. (ja) pójść dziś do kina.
  6. (ja) jutro pojechać do Krakowa.
  7. Już od pół godziny (oni) tu być.
  8. (on) być tu już wczoraj.
Klucz