Изучаем польский язык с нуля!
Lekcja dwudziesta czwarta


Урок 24

1. Дательный падеж ед. ч. м. рода (продолжение).

2. Творительный падеж мн. числа (продолжение).

3. Союзы żeby, aby.

4. Союзы gdyby, jeśliby, jeżeliby.

Odwiedzamy warszawskie księgarnie

1. Jakie książki chciałybyście kupić? перевод текста
2. Mnie interesuje współczesna literatura polska. Pamiętasz, Marku, mniej więcej przed dwoma laty kupowaliśmy razem książki polskie w księgarni na ulicy Gorkiego.
3. Doradziłem wówczas tobie i Włodkowi, żebyście kupili Sławę i chwałę Iwaszkiewicza. Czy podobała się wam ta powieść? перевод текста
4. To był pierwszy tom. Ja nie umiem oceniać utworu, jeśli nie znam całości. перевод текста
5. Miałem zamiar przysłać wam drugi tom z Polski, ale jedyny swój egzemplarz pożyczyłem bratu, a on, niestety, zgubił go. перевод текста
6. Czy to jest wspomniana kiedyś przez ciebie księgarnia naukowa? перевод текста
7. Tak. Tu możesz dostać książki z dziedziny nauk przyrodniczych, medycyny, matematyki, filozofii... перевод текста
8. Gdybym miał dużo pieniędzy, najchętniej bym sobie skompletował „Bibliotekę klasyków filozofii”. Z tego wydania mam tylko pięć tomów, między innymi Człowiek-maszyna La Mettrie, Wstęp do Encyklopedii D’Alemberta. перевод текста
9. A ja chciałbym kupić trzeci tom Słownika języka polskiego. перевод текста
10. Wejdźmy więc do księgarni. Jest tu również dział filologii.
11. Czy mogę prosić о Słownik języka polskiego? перевод текста
12. Proszę... Jest również Słownik poprawnej polszczyzny Szobera.
13. Dziękuję. Tę książkę już mam. перевод текста
14. A czy można dostać Traktat o dobrej robocie Kotarbińskiego?
15. W tej chwili nie mamy. Może będzie dopiero za kilka miesięcy. Nie spodziewamy się wcześniej niż w końcu października lub na początku listopada. перевод текста
* * *
16. To jest księgarnia wydawnictw importowanych. Jest tu również dział książek radzieckich. Proponuję, abyście obejrzeli, jakie książki rosyjskie są u nas w sprzedaży. перевод текста
17. Byłyśmy wczoraj z Olą w Księgarni Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki na Placu Unii Lubelskiej. W dziale książek radzieckich obejrzałyśmy chyba wszystko, co mogłoby nas interesować. перевод текста
* * *
18. Wstąpmy do księgarni muzycznej! перевод текста
19. Czy dostanę książkę Iwaszkiewicza Chopin?
20. Owszem, proszę bardzo.
21. Ile płacę?
22. 19 (dziewiętnaście) złotych 90 (dziewięćdziesiąt) groszy. Proszę kwit do kasy. Czy zapakować panu? перевод текста
23. Dziękuję, nie trzeba. Chcę ją zaraz przejrzeć.
24. Jesteśmy tak dawno przyjaciółmi, a ja nic nie wiedziałem o twoich zainteresowaniach muzycznych. перевод текста
* * *
25. Zatrzymajmy się przed tą wystawą!
Widzicie cztery tomy Utworów wybranych Gałczyńskiego? Może chciałabyś kupić to wydanie?
перевод текста
26. Mam jeden duży tom wierszy tego poety. W Moskwie kupiłam również trzy tomy dzieł Tuwima i zbiór wierszy Broniewskiego. перевод текста
27. Wejdźmy do środka! перевод текста
28. Spójrz, Maryjko, są Liryki Staffa.
29. O właśnie! Tę książkę muszę kupić.
Do sprzedawcy: — Proszę o Liryki Staffa. Czy jest jeszcze coś tego autora?"
перевод текста
30.   Sprzedawca: — Owszem, mamy jeszcze Wiklinę. Zapakować to pani? перевод текста
31. Na razie nie. Chciałabym jeszcze coś wybrać. перевод текста
32.   Sprzedawca: — Może Poezje zebrane Różewicza, Liryki Broniewskiego...
33. Jeżeli interesujesz się współczesną poezją polską, to radzę, żebyś się zapoznała z twórczością najmłodszego pokolenia poetów. Może kupisz zbiorek wierszy Harasymowicza albo Małgorzaty Hillar?
Włodku, a ty co wybrałeś?
перевод текста
34. Dwie książki Jana Parandowskiego: Niebo w płomieniach i Petrarca i Dąbrowskiej Gwiazda zaranna. перевод текста
35. Próbowałam kiedyś czytać Niebo w płomieniach, ale wówczas jeszcze bardzo słabo znałam język polski i nie wszystko mogłam zrozumieć. перевод текста
36. Teraz, Maryjko, już dobrze opanowałaś język polski. перевод текста
37. To chyba nie komplement?
38. Nie, naprawdę bardzo dobrze mówisz po polsku.
* * *
39. Czy mogłabym dostać jeszcze coś z ostatnich powieści Brezy? перевод текста
40.   Sprzedawca: — Niedawno otrzymaliśmy książkę Brezy Spiżowa brama.
41. Proszę o Spiżową bramę. перевод текста
42. Czy jest jeszcze coś z nowości wydawniczych?
43.   Sprzedawca: — Owszem. Jest Podróż Dygata, Dziura w niebie Konwickiego. A może interesują państwa większe wydania? Obecnie wydaje się w Polsce Dzieła wszystkie Słowackiego. перевод текста
44. Dziękujemy. Na razie to wszystko. Do widzenia panu! перевод текста
45.   Sprzedawca: — Dziękuję państwu. Do widzenia!

Словарь

aby
autor
chwała
cykl
dobry
чтобы
автор
хвала
цикл
здесь: доброкачественный
doradzić
dziedzina
dzieło
egzemplarz
gdyby
importowany
jedyny
jeśliby
komplement
kwit
liryk
посоветовать
область
произведение
экземпляр
если бы
импортный
единственный
если бы
комплимент
чек
лирическое стихотворение
listopad
medycyna
muzyczny
nowość
oceniać
odwiedzać
opanować
październik
pieniądze
płomień
poezje zebrane
ноябрь
медицина
музыкальный
новинка
оценивать
посещать
овладеть
октябрь
деньги
пламя
сборник (собрание) стихотворений
pokolenie
поколение
polszczyzna
poprawny
powieść
pożyczyć
proponować
próbować
przejrzeć
przyrodniczy
robota
skompletować
słownik
spiżowy
sprzedawca
teraźniejszość
tom
wiersz
польский язык
правильный
роман
одолжить
предлагать
пытаться
просмотреть
естественный
труд
собрать
словарь
бронзовый
продавец
настоящее
том
стихотворение, стих
wiklina
wspomnieć
wstęp
wybrać
wydanie
wydawnictwo
wydawniczy
ива
упомянуть
введение
избрать, выбрать
издание
издание
здесь: книжный (досл.: издательский)
zainteresowanie
zapakować
zaranny
zbiorek
(уменьш.)
zbiór
zgubić
żeby
интерес
завернуть
утренний
сборник
сборник
потерять
чтобы
 
mniej więcej
более или менее, приблизительно, примерно
powieść
роман
повесть
opowieść
 
w końcu czego
в конце чего
 
na początku (w początkach)
в начале чего
liryka
лирика
liryki (мн.)
лирические стихи
nowości wydawnicze
книжные новинки
nowość
новинка
новость
nowina
 
dzieła wszystkie
полное собрание сочинений
 
wszystkie dzieła
все сочинения (произведения)
pożyczać komu
одалживать, давать в долг кому
pożyczać od kogo
брать взаймы, занимать у кого
Jedyny swój egzemplarz pożyczyłem bratu.
Свой единственный экземпляр я одолжил брату.
Pożyczyłem książkę od brata.
Я взял книгу у брата.
Pożyczyłem pieniądze od znajomych.
Я занял деньги у знакомых.
opanować со овладеть чем

Już dobrze opanowałaś język polski.

Ты хорошо овладела польским языком.

Комментарий

1. и др. Обращаем ваше внимание на формы сослагательного наклонения. В польском языке они имеют личные окончания (в 1-ом и 2-ом лице обоих чисел).

Jakie książki chciałybyście kupić? (1)
Gdybym miał dużo pieniędzy, najchętniej bym sobie skompletował... (8)
A ja chciałabym kupić trzeci tom Słownika języka polskiego. (9)
Obejrzałyśmy chyba wszystko, co mogłoby nas interesować. (17)
Może chciałabyś kupić to wydanie? (25)
Chciałabym jeszcze coś wybrać. (31)
Czy mogłabym dostać jeszcze coś? (39)

6. Страдательные причастия (наст. и прош. времени) от глаголов с окончанием - образуются от основы инфинитива с помощью суффикса -n с одновременной заменой e гласным a. Это касается тех глаголов, в которых наблюдается чередование звуков и в формах прошедшего времени.

инф.

прош. время

страдат. причастие

wspomnieć
zapomnieć
obejrzeć
widzieć
słyszeć

wspomniałem
zapomniałem
obejrzałem
widziałem
słyszałem

wspomniany
zapomniany
obejrzany
widziany
słyszany

Лично-мужские формы этой группы по огласовке основы не отличаются от других форм. Но здесь выступает различие в основе между лично-мужскими формами и отглагольными существительными. Последние имеют гласный e:

 
wspomniani
wspomnienie
 
zapomniani
zapomnienie
 
obejrzani
obejrzenie
 
słyszani
słyszenie

От глагола widzieć отглагольное существительное = widzenie.

Дательный падеж (komu? czemu?) ед. ч. мужского рода (продолжение)

Как Вы знаете, окончание дательного падежа ед. ч. мужского рода -owi принимает огромное большинство существительных мужского рода. Лишь немногочисленная группа слов принимает окончание -u. Пока Вы знаете лишь одно слово с окончанием -u в дат. пад. ед. ч. — panu. Из наиболее часто употребляемых существительных в эту группу входят:

brat
ojciec
chłop
chłopiec
kot
pies
świat
— bratu
— ojcu
— chłopu
— chłopcu
— kotu
— psu
— światu

Запомните их, так как форма дательного падежа не отмечена в словаре.

Творительный падеж (kim? czym?) мн. ч. (продолжение)

Немногочисленная группа существительных мужского рода с мягким согласным основы (а также слова на -dz, -l) и женского рода на мягкий согласный образует творительный падеж мн. ч. с помощью окончания -mi.

м. род

gość
liść
koń
brat (мн. bracia)
człowiek (мн. ludzie)
pieniądz
przyjaciel

— gośćmi
— liśćmi
— końmi
— braćmi
— ludźmi
— pieniędzmi (черед. ą : ę)
— przyjaciółmi

ж. род

nić
kość
dłoń

— nićmi
— kośćmi
— dłońmi

и одно слово ср. рода:

dziecko (мн. dzieci) — dziećmi

Одновременно усвойте склонение слов brat и dziecko.

им. ед. ч.
brat
им. мн. ч.
bracia
род.
brata
род.
braci
дат.
bratu
дат.
braciom
 
и т. д.
вин.
braci
 
 
твор.
braćmi
 
 
предл.
braciach
им. ед. ч.
dziecko
им. мн. ч.
dzieci
род.
dziecka
род.
dzieci
 
и т. д.
дат.
dzieciom
 
 
вин.
dzieci
 
 
твор.
dziećmi
 
 
предл.
dzieciach

Союзы żeby, aby

Союзы żeby и aby, так же как русский союз „чтобы”, сочетаются с формами прошедшего времени (другие временные формы исключаются).

К союзам żeby, aby присоединяются личные глагольные окончания, которые в этом случае отрываются от форм прошедшего времени глагола:

 
Chcę, żebyś pojechał.
Я хочу, чтобы ты поехал.
 
Radzę, żebyście kupiły.
Советую вам купить.
 
Chcę, aby pojechał.
Я хочу, чтобы он поехал. (здесь в польском языке нет окончания, это 3-е лицо)

Присмотритесь к примерам из текста:

(3) Doradziłam wówczas tobie i Włodkowi, żebyście kupili...
(16) Proponuję, abyście obejrzeli...
(33) Radzę, żebyś się zapoznała...

Личные окончания присоединяются также к слову oby (лишь бы, только бы):

Obyś przyszedł!

Лишь бы ты пришел!

Союзы gdyby, jeśliby, jeżeliby

Условные союзы gdyby, jeśliby, jeżeliby также выступают с личными глагольными окончаниями:

(8) Gdybym miał dużo pieniędzy...
Если бы у меня было много денег...
так же:
Jeślibyśmy mieli dużo czasu, poszlibyśmy do kina. (Gdybyśmy mieli...)
Если бы у нас было много времени, мы пошли бы в кино.
Gdyby (jeśliby) mieli dużo czasu, poszliby do kina.
Если бы у них было много времени, они бы пошли в кино. (здесь нет личных окончаний — 3-е лицо)

Упражнения

I. Изменяя, где нужно, лицо исполнителя действия, употребите союз żeby:

Образец:
On chce (pojechać) do Warszawy. (ja)

  1. Proponowałem (skompletować) utwory Gałczyńskiego. (ty)
  2. Radzę wam (kupić) wszystkie dzieła Słowackiego.
  3. Oni chcą (pochodzić) po księgarniach. (my)
  4. Postaram się (poznać) literaturę polską. (wy)
  5. Proszę (zapoznać się) z twórczością młodych poetów. (państwo)
  6. Rozkazał oficerowi (przysłać) mu żołnierzy.
Klucz

II. Переведите русский текст, используя инфинитив или отглагольное существительное:

  1. У меня есть возможность пойти сегодня в театр. (сущ.)
  2. Я заставлю его приехать. (сущ.)
  3. Он бросил курить. (сущ.)
  4. Я решил ничего не говорить. (инф.)
  5. Они обещали привезти с собой стихотворения. (инф.)
  6. Klucz
  7. Я собираюсь просмотреть это произведение. (инф.)
  8. Прошу принести воды. (инф. и сущ.)
  9. Она начала интересоваться детьми. (инф.)
  10. У меня привычка вставать в 6 часов. (инф.)
  11. Я считаю нужным познакомиться со „Словарем польского языка”. (сущ., инф.)
Klucz

III. Образуйте дательный падеж ед. ч. существительных:

  1. Pokażemy (nasz gość) Warszawę.
  2. Dziękuję (pan).
  3. Opowiadamy (dziecko) bajkę.
  4. Przesyłam (matka i ojciec) pozdrowienia z Polski.
  5. Kupiłam (mąż) upominek.
  6. Kazałam (syn) zostać w domu.
  7. Co pan zrobił (ten chłopiec)?
  8. Podaję (sprzedawca) pieniądze.
  9. (siostra) potrzebne jest mieszkanie.
  10. Przyglądam się (ten człowiek).
  11. (pisarz i poeta) została przyznana nagroda.
Klucz