Изучаем польский язык с нуля!
Lekcja dwudziesta


Урок 20

1. Винительный падеж множественного числа существительных.

2. Образование степеней сравнения прилагательных (продолжение).

3. Страдательные причастия настоящего времени.

Na koncercie

1. Przed Filharmonią spacerują Ola, Maryjka i Włodek. Po upływie kilku minut podchodzi do nich Tadek w towarzystwie trzech osób: młodej dziewczyny i dwóch młodych mężczyzn. транскрипция перевод текста
2. Tadek: Proszę, niech się państwo poznają — moi koledzy z redakcji: Ewa Barska, Andrzej i Mirek Urbanowicze — nasi goście z Moskwy.   перевод текста
3. Młodzi ludzie podają sobie ręce, wymieniają nazwiska witają się.   перевод текста
4. Maryjka: Bardzo mi przyjemnie poznać państwa — Czarugina.   перевод текста
5. Włodek: Mnie również. Jestem Korolkow.   перевод текста
6. Ola: Może wejdziemy do Filharmonii? Za kilka minut rozpocznie się koncert.   перевод текста
7. Tadek:   (do Oli i Maryjki) — Pozwólcie, że oddam wasze płaszcze do szatni. транскрипция перевод текста
8. Ola: Jesteś bardzo uprzejmy, dziękuję.   перевод текста
9. Ewa: Nie znam dokładnie programu dzisiejszego koncertu.   перевод текста
10. Tadek: Solistą jest dziś pianista X.   перевод текста
11. Ewa: To wiem. Wykona drugi koncert fortepianowy Chopina. Ale co usłyszymy poza tym? транскрипция перевод текста
12. Andrzej: Symfonię g-moll Mozarta i Symfonię pieśni.   перевод текста
13. Maryjka: Czyj to utwór? транскрипция перевод текста
14. Andrzej: Serockiego.   перевод текста
15. Maryjka: Nie znam żadnego utworu tego kompozytora. транскрипция перевод текста
16. Mirek: Kupimy program, żeby się czegoś dowiedzieć o wykonywanych utworach i o kompozytorach.   перевод текста
17. Portier: Czy państwo życzą sobie program? Proszę uprzejmie. Trzy złote pięćdziesiąt groszy. транскрипция перевод текста
18. Tadek płaci i bierze program.   перевод текста
19. Portier: Dziękuję państwu.   перевод текста
20. Wszyscy wchodzą na salę. Maryjka, Ola i Włodek mają miejsca bliższe, w szóstym rzędzie, a pozostali — dalsze. транскрипция перевод текста
21. Maryjka: Szkoda, żeśmy nie dostali miejsc obok siebie. Czy w Warszawie wszystkie koncerty symfoniczne cieszą się tak wielkim powodzeniem, że trudno na nie dostać bilet? транскрипция перевод текста
22. Ola: Tak, zwłaszcza gdy w programie jest któryś z koncertów fortepianowych Chopina. транскрипция перевод текста
23. Włodek: Chyba żaden polski kompozytor nie jest tak ceniony i uwielbiany przez Polaków, jak Chopin.   перевод текста
24. Maryjka: Wydaje mi się, że nic piękniejszego, nic wspanialszego nad utwory Chopina nie słyszałam.   перевод текста
25. Ola: Maryjko, usiądź na moim miejscu. Stąd będziesz dobrze widziała ręce pianisty. Czy wzięłaś program od Tadka? транскрипция перевод текста
26. Maryjka: Tak, ale teraz nie zdążę już go przeczytać.   перевод текста
27. Na sali gasną światła. Orkiestra pod dyrekcją Stanisława Skrowaczewskiego rozpoczyna koncert Symfonią g-moll Mozarta. транскрипция перевод текста

W czasie przerwy

28. Włodek: Nie widzę nikogo z naszych kolegów. Czyżby jeszcze byli na sali?   перевод текста
29. Ola: Możliwe... Poczekajmy chwilę!   перевод текста
30. Maryjka: Niedawno orkiestra Filharmonii Warszawskiej była u nas w Moskwie.   перевод текста
31. Ola: Czyś była wówczas na jakimś koncercie?   перевод текста
32. Maryjka: Nie, nie dostałam biletu.   перевод текста
33. Włodek: Przeważnie gdy przyjeżdżał z zagranicy jakiś zespół lub solista, nikomu z nas, ani Maryjce, ani mnie, nie udawało się kupić biletów. Nie mieliśmy czasu stać w kolejce.   перевод текста
34. Maryjka: Dlatego bardzo chcę jeszcze pójść w Warszawie na kilka koncertów symfonicznych, kameralnych... A może w tym miesiącu będą również jakieś recitale? Chcę usłyszeć polskie śpiewaczki, polskich śpiewaków i wasze słynne skrzypaczki. Nigdy bezpośrednio ich nie słyszałam. Jeśli chodzi o polskich pianistów i pianistki, byłam tylko na recitalu Czerny-Stefańskiej. транскрипция перевод текста
35. Ola: Jutro jest recital fortepianowy Reginy Smendzianki.   перевод текста
36. Maryjka: W dniu recitalu nie dostaniemy biletów.   перевод текста
37. Ola: Może jeden z moich kolegów będzie mógł postarać się dla nas o trzy bilety.   перевод текста
38. Maryjka: Czy ten, z którym mnie wczoraj poznałaś?   перевод текста
39. Ola: Tak. Jeszcze dziś zadzwonię do niego.   перевод текста
40. Włodek: Widziałem afisze tego recitalu. Między innymi pianistka wykona te same trzy utwory, które usłyszeliśmy dziś na bis: Poloneza fis-moll. Walca As-dur i Etiudę a-moll. транскрипция перевод текста
41. Zbliżają się Ewa, Tadek i Urbanowicze.   перевод текста
42. Ola: Gdzieście byli tak długo?   перевод текста
43. Tadek: Szukaliśmy was gdzie indziej. Który z utworów granych na bis podobał się wam najbardziej? транскрипция перевод текста
44. Maryjka: Polonez fis-moll i jeszcze jeden krótki utwór. Ten, który zaczynał się kilkoma pojedynczymi dźwiękami... транскрипция перевод текста
45. Tadek: To Etiuda a-moll Chopina. Moim zdaniem, taki utwór należy grać inaczej: tempo powinno być szybsze, uderzenie lżejsze. Ta uwaga dotyczy również trzeciej części koncertu. транскрипция перевод текста
46. Ewa: Jestem tego samego zdania. Natomiast druga część koncertu wykonana była po mistrzowsku.   перевод текста
47. Mirek: Ja najbardziej lubię słuchać muzyki współczesnej.   перевод текста
48. Ola: A ja jej wcale nie rozumiem.   перевод текста
49. Mirek: Ten, kto chociaż parę razy słyszał na przykład Prokofiewa, nie może go nie rozumieć i nie cenić. транскрипция перевод текста
50. Słychać uderzenie gongu.   перевод текста
51. Tadek: To już trzeci gong...   перевод текста
52. Portier: Państwo będą łaskawi wejść na salę. Za chwilę druga część koncertu.   перевод текста

Humor

Uznanie

Małą Zosię, córkę małżeństwa skrzypków pytają:
— Kto, według ciebie, gra lepiej, tatuś czy mamusia?
— Ojstrach.

Powód

Do kasy sali kongresowej przed koncertem znanego pianisty wirtuoza podchodzi jakaś pani z synkiem.
— Ile kosztuje bilet w drugim rzędzie?
— Sto dwadzieścia złotych.
Pani zwraca się do synka:
— Słyszysz, ludzie płacą sto dwadzieścia złotych za bilet. Czy teraz nareszcie będziesz się uczył grać na fortepianie?

Словарь

a-moll
As-dur
cenić
chociaż
córka
część
dostać
dotyczyć
dyrekcja
dźwięk
etiuda
filharmonia
fis-moll
fortepian
fortepianowy
gasnąć
g-moll
gong
koncert
kosztować
małżeństwo
mamusia
mężczyzna
orkiestra
osoba
parę
płacić
płaszcz
pojedynczy
polonez
po mistrzowsku
postarać się
po upływie
powodzenie
powód
ла-минор
ла-бемоль-мажор
ценить
хотя бы
дочка
отделение, часть
достать
касаться
управление
звук
этюд
филармония
диез-минор
рояль
фортепианный
гаснуть
соль-минор
гонг
концерт
стоить
супруги
мама
мужчина
оркестр
лицо, человек
несколько
платить
пальто
отдельный
полонез
мастерски
здесь: достать
спустя
успех
причина
przeważnie
recital
[рэчитаl]
redakcja
sala kongresowa
skrzypaczka
skrzypek
słynny
solista
symfonia
synek
szatnia
śpiewaczka
śpiewak
światło
tatuś
tempo
towarzystwo
udawać się
uderzenie
uprzejmy
uwaga
uwielbiać
uznanie
walc
według
wielki
wirtuoz
witać się
wykonać
wymieniać
zdanie
zespół
zwłaszcza
zwracać się
życzyć sobie
почти всегда
концерт солиста
редакция
зал конгрессов
скрипачка
скрипач
знаменитый
солист
симфония
сын
гардероб
певица
певец
свет
папа
темп
общество
удаваться
туше, удар
вежливый, любезный
замечание
любить, обожать
признание
вальс
по
большой
виртуоз
здороваться
исполнить
называть
мнение
ансамбль
особенно
обращаться
хотеть
ро upływie kilku minut
ро kilku minutach
} несколько минут спустя, через несколько минут

так же:

po upływie godziny, kilku godzin (po godzinie, po kilku godzinach)
po upływie tygodnia (po tygodniu)
po upływie miesiąca (po miesiącu)
po upływie roku (po roku)

 
osoba
человек, лицо
 
trzy osoby
три человека
 
pięć osób
пять человек

и т.д.

w towarzystwie trzech osób
в обществе (в сопровождении) трех человек
w towarzystwie pięciu osób
в обществе пяти человек
podawać sobie ręce
подавать (протягивать) друг другу руку
na salę, na sali в зал, в зале
cieszyć się powodzeniem
пользоваться успехом
moim zdaniem
по-моему
jego zdaniem
по его мнению
ich zdaniem
по их мнению
być tego samego zdania
быть того же мнения
na przykład
например
jeśli chodzi o (+ вин. пад.)
что касается (+ род. пад.)
niech pan (i) będzie łaskaw(a)
niech państwo będą łaskawi
} будьте любезны
starać się о со хлопотать о чем, стараться

Będzie mógł postarać się o trzy bilety.

Сможет достать три билета

dzwonić (telefonować) do kogo звонить (телефонировать) кому

Zadzwonię dziś do niego.

Сегодня я ему позвоню.

słuchać czego слушать что
Lubię słuchać muzyki współczesnej.
Я люблю слушать современную музыку.
Słucham koncertu.
Я слушаю концерт.

Комментарий

1. Родит. пад. мы. числа существительных мужского рода на -a образуется с помощью окончания -ów:

artysta — artystów
poeta — poetów
kolega — kolegów

исключение:

mężczyzna — mężczyzn

17. Слово uprzejmie (вежливо) в обороте:

proszę uprzejmie

подчеркивает вежливость обращения и употребляется лишь тогда, когда кому-нибудь что-нибудь вручается.

21., 25. и др. Личные окончания 2-го л. ед. ч., 1-го и 2-го л. мн. ч. прошедшего времени могут отрываться от глагольной формы и присоединяться к другим словам. Чаще всего они присоединяются к вопросительным и относительным словам, к союзам и к личным местоимениям. Это явление типично не только для разговорного языка, но в разговорном языке оно наблюдается особенно часто. Обороты с окончаниями, отделившимися от глагольных форм, считаются более естественными.

Примеры из текста:

Szkoda, żeśmy nie dostali miejsc obok siebie. (21)
(cp.: Szkoda, że nie dostaliśmy miejsc obok siebie.)
Czyś była wówczas na jakimś koncercie? (31)
Gdzieście byli tak długo? (42)

Другие примеры:

Dlaczegoś się spóźnił?
Kiedyście przyjechali?
Gdyśmy wrócili do domu, nikogo już nie było.
Coś ty narobił!
Wyście to zrobili!
Po cośmy się tego uczyły?
Tyś jeszcze tego nie zrobił?

Слово, к которому присоединяется личное окончание, сохраняет свое прежнее ударение.

Ki'edyście, р'о cośmy, dlacz'egoście и др.

22. В отличие от русского языка, в польском языке от слова który (который) образуется неопределенное местоимение:

który — któryś (какой-нибудь, один из)

28. Местоимения nikt, nic склоняются так же, как: kto, со

род. nikogo, niczego
дат. nikomu, niczemu и т.д.

Когда местоимения nikt, nic выступают в сочетании с предлогами, ni- не отделяется от остальной части слова. Сравните:

do nikogo dziś nie będę dzwonił
никому я сегодня не буду звонить
z nikim tam nie pójdę
ни с кем я туда не пойду
od nikogo nic nie brałem
ни у кого я ничего не брал
na nic nie chcę patrzeć
ни на что я не хочу смотреть
o niczym nie chcę rozmawiać
ни о чем я не хочу говорить
w niczym nie chciał mi pomóc
он ни в чем не хотел мне помочь

38., 44., 49. ten (ta, to) = этот (эта, это),

но перед придаточным предложением ten = тот.

Czy ten, z którym mnie wczoraj zapoznałaś?
Тот, с которым ты меня вчера познакомила?

Ten, który zaczynał się kilkoma pojedynczymi dźwiękami.
Тот, который начинался несколькими отдельными звуками.

Ten, kto chociaż parę razy słyszał na przykład Prokofiewa...
Тот, кто хотя бы несколько раз слышал, например, Прокофьева...

40. В польском языке, в выражениях:

grać poloneza
grać walca
grać fokstrota
а также:
tańczyć poloneza
tańczyć walca
tańczyć fokstrota и др.

винительный падеж совпадает с родительным.

49. Форма род. пад. мн. ч. слова raz совпадает с формой им. пад. мн. числа. Сравните:

dwa (trzy, cztery) razy
два (три, четыре) раза
pięć razy
пять раз
dziesięć razy
десять раз
sto razy
сто раз

Винительный падеж (kogo? со?) мн. ч. существительных

В польском языке почти во всех случаях винительный падеж мн. ч. существительных всех родов совпадает с именительным. Исключение представляют лишь личные существительные мужского рода, винительный падеж которых совпадает с родительным. В этом заключается отличие польского языка от русского, в котором все одушевленные существительные образуют форму винительного падежа, совпадающую с родительным.

В польском языке винит. = родит. не выступает ни у одушевленных существительных женского рода, ни у одушевленных существительных мужского рода, не обозначающих лиц. Присмотритесь к следующим примерам.

Примеры из текста:

(34) Chcę usłyszeć polskie śpiewaczki (вин. = им.), polskich śpiewaków (вин. = род.) i wasze słynne skrzypaczki (вин. = им.).
(34) Jeśli chodzi o polskich pianistów (вин. = род.) i pianistki (вин. = им.)...

Как видно из приведенных примеров вин. пад. одушевленных существительных женского рода совпадает с именительным.

Другие примеры:

Przepraszam panów. (вин. = род.)
Proszę panów. (вин. = род.)

Przepraszam panie. (вин. = им.)
Proszę panie. (вин. = им.)

Ср.:

Pytam kolegów.
Widzę mężczyzn.
Znam Polaków.

Pytam koleżanki.
Widzę kobiety.
Znam Polki.

 

Została zaproszona przez znajomych.
Została zaproszona przez znajome.


— Zapraszam panie na spacerek, a panów do pchania wozu.

В ед. ч. в польском языке, так же как и в русском, вин. пад. всех одушевленных существительных мужского рода (кроме слов на -а) совпадает с родительным.

Cp.:

Widzę konduktora.
Widzę studenta.

— Widzę psa.
— Widzę orła.

Во мн. ч. это касается лишь личных существительных:

Cp.:

Widzę konduktorów.
Widzę studentów.

— Widzę psy.
— Widzę orły.

Лично-мужские формы винит. пад. заменяются местоимением в форме ich (nich), все остальные — je (nie):

Cp.:

Pytam kolegów.
Pytam koleżanki.

— Pytam ich.
— Pytam je.

Jestem zaproszona przez znajomych. — Jestem zaproszona przez nich.
Jestem zaproszona przez znajome. — Jestem zaproszona przez nie.

 
Patrzę na studentów.
— Patrzę na nich.
 
Patrzę na orły.
— Patrzę na nie.
 
Zwiedzam miasta.
— Zwiedzam je.
 
Oglądam domy, sklepy.
— Oglądam je.

В русском языке во всех случаях, конечно, „их”, так как двух форм у местоимения нет.

Образование степеней сравнения прилагательных (продолжение)

Сравнительная степень прилагательных на -k-, -ok-, -ek- образуется также с помощью суффиксов -sz- или -ejsz- (см. урок 17), но при образовании сравнительной степени они утрачивают -k-, -ok-, -ek-

krótki
prędki
płytki
słodki
gładki
brzydki
ciężki
głęboki
szeroki
daleki
— krótszy
— prędszy
— płytszy
— słodszy
— gładszy
— brzydszy
— cięższy
— głębszy
— szerszy
— dalszy

Прибавлению суффикса сравнительной степени могут сопутствовать изменения звуков в корне:

s : ż (произн. [ш]) niski — niższy [нишшы]
wysoki — wyższy [вышшы]
bliski — bliższy [блишшы]
ą : ę, s : ż wąski — węższy  
n : ń cienki — cieńszy

От слова lekki сравнит. степень lżejszy.

Превосходная степень образуется от форм сравнительной степени с помощью префикса naj-:

krótszy — najkrótszy
niższy — najniższy

Напоминаем, что формы сравнительной и превосходной степеней в польском языке склоняются.

Примеры из текста:

(20) Maryjka, Ola i Włodek mają miejsca bliższe, a pozostali — dalsze.
(45) Tempo powinno być szybsze, uderzenie lżejsze.

Другие примеры:

To opowiadanie jest za długie. Znajdź coś krótszego.
Этот рассказ длинен. Найди что-нибудь покороче.
Kąp się przy brzegu. Nie płyń na głębszą wodę.
Купайся у берега. Не выплывай на более глубокую воду.
W Warszawie nie ma gmachów wyższych od Pałacu Kultury i Nauki.
В Варшаве нет более высоких зданий, чем Дворец культуры и науки.
Przy bliższej znajomości ten człowiek zyskuje.
При более близком знакомстве с ним этот человек выигрывает.
Daj mi tę cięższą walizkę, a weź tamtą lżejszą.
Дай мне этот (более) тяжелый чемодан, а возьми тот полегче.

Страдательные причастия настоящего времени

Страдательные причастия настоящего времени образуются от глаголов несовершенного вида. Но в отличие от русского языка, польские причастия этого типа по образованию ничем не отличаются от причастий прошедшего времени (т.е. причастий образуемых от глаголов сов. вида, см. урок 18).

Сравните:

(наст. вр.)
wykonywać
— wykonywany
(исполняемый)
(прош. вр.)
wykonać
— wykonany
(исполненный)
(наст. вр.)
poznawać
— poznawany
(познаваемый)
(прош. вр.)
poznać
— poznany
(познанный)
znać
brać
uwielbiać
grać
płacę
rządzę
cenię
mówię
proszę
niesie
wiezie
— znany
— brany
— uwielbiany
— grany
— płacony
— rządzony
— ceniony
— mówiony
— proszony
— niesiony
— wieziony

В отличие от русского языка, страдательные причастия настоящего времени выступают в предложении не только как определения, но также (подобно страдательным причастиям прошедшего времени) — как составная часть сказуемого страдательных конструкций. Страдательные конструкции с причастиями настоящего времени образуются при помощи вспомогательного глагола być.

То osiedle jest budowane przez członków spółdzielni mieszkaniowej.
Этот поселок строится членами жилищного кооператива.
Ten utwór jest wykonywany przez znakomitego pianistę.
Это музыкальное произведение исполняется знаменитым пианистом.
W piątki transmitowane są koncerty z sali Filharmonii Narodowej.
По пятницам транслируются концерты из зала Национальной филармонии.
Wniosek był kilkakrotnie dyskutowany.
Предложение обсуждалось несколько раз.
Począwszy od jutra codziennie będą organizowane wycieczki w góry.
Начиная с завтрашнего дня каждый день будут организоваться экскурсии в горы.

В функции определения:

Wydarzenia opisywane w tej książce są jedynie fikcją literacką.
События, описываемые в этой книге, — это только литературный вымысел.
Wydawane w języku rosyjskim pismo „Polska” cieszy się dużym zainteresowaniem.
Издаваемый на русском языке журнал „Польша” вызывает большой интерес.

Примеры из текста:

(23) Chyba żaden polski kompozytor nie jest tak ceniony i uwielbiany przez Polaków, jak Chopin.

В функции определения:

(16) ... żeby dowiedzieć się czegoś o wykonywanych utworach.
(43) Który z utworów granych na bis podobał się wam najbardziej?

Примечание: в польском языке страдательный оборот употребляется гораздо реже, чем в русском языке. В тех случаях, когда исполнитель действия не обозначен, чаще всего употребляются безличные конструкции.

Упражнения

I. Переведите на польский язык:

  1. Он старается получить заграничный паспорт на поездку в Польшу.
  2. Они (девушки) будут мне звонить завтра после обеда.
  3. Меня спрашивают о моих впечатлениях о поездке в Советский Союз.
  4. Мы (женщины и мужчины) слушали концерт камерной музыки.
  5. Через час на заседании осталось лишь несколько человек.
  6. Я придерживаюсь другого мнения.
  7. Гастроли Польского театра пользовались большим успехом.
  8. Делегация состояла из 22 человек.
Klucz

II. Замените отрицательные предложения утвердительными, изменяя соответственно формы существительных:

  1. Nie słuchałam bezpośrednio koncertów polskich pianistek.
  2. Nie zrozumiałem tych kobiet.
  3. Nie poznaję granych teraz utworów.
  4. Nie proś przechodniów o informację.
  5. Nie pytaj milicjantów.
  6. Nie znam Rosjanek.
  7. Nie widzę rąk pianisty.
  8. W tym sklepie nie sprzedaje się ryb.
Klucz

III. В образованных вами утвердительных предложениях замените существительные местоимениями.

Klucz

IV. От глаголов в скобках образуйте прошедшее время, присоединяя личные окончания не к глаголу, а к другому слову предложения.

  1. Wy mnie z nim (zapoznać — мужчины).
  2. Niczego się nie (dowiedzieć — девушки, мы).
  3. O co (pytać — мужчина, ты) konduktora?
  4. Gdzie tak długo (być — женщины и мужчины, вы)?
  5. Dlaczego do mnie nie (zadzwonić — девушка, ты)?
  6. Do kogo (dzwonić — вы, девушки)?
  7. Czy (jechać — вы, женщины и мужчины) autobusem czy taksówką?
Klucz