Изучаем польский язык с нуля!
Lekcja siedemnasta


Урок 17

Имя числительное

Образование степеней сравнения прилагательных

Zameldowanie

1. Jakie formalności należy załatwić w związku z naszym przyjazdem do Polski? W ambasadzie radzieckiej już byliśmy. Co jeszcze trzeba zrobić? транскрипция перевод текста
2. Musimy was zameldować. Wypełnij, Maryjko, kartę meldunkową. транскрипция перевод текста
3. Nie wiem, czy potrafię.   перевод текста
4. Pomogę ci.   перевод текста
5. Wczoraj Tadek też dał mi taką kartę i jeszcze jej nie wypełniłem. Czy Polacy wypełniają przy zameldowaniu inne karty niż cudzoziemcy? транскрипция перевод текста
6. Tak, w Polsce są specjalne karty meldunkowe dla cudzoziemców. Jeśli wziąłeś tę kartę ze sobą, to siadaj i pisz razem z nami! Ja będę wpisywać dane Maryjki, a ty swoje. транскрипция перевод текста
7. U góry należy wypełnić rubrykę „obywatelstwo”. Piszemy „radzieckie”.
Miejsce zameldowania: Warszawa, ulica Marszałkowska nr 58, mieszkania 10. Włodku, ty podaj adres Tadka!
Punkt pierwszy: nazwisko i imiona.
транскрипция перевод текста
8. Jak się nazywam, wiesz. Imię mam tylko jedno: Maria. транскрипция перевод текста
9. Data i miejsce urodzenia.   перевод текста
10. 24 (dwudziesty czwarty) marca 1939 (tysiąc dziewięćset trzydziestego dziewiątego) roku. Urodziłam się w Moskwie. транскрипция перевод текста
11. Jesteś ode mnie młodsza o dwa lata. A ty ile masz lat, Włodku? транскрипция перевод текста
12. Jestem z was najstarszy. Mam 28 (dwadzieścia osiem) lat. Od ciebie jestem starszy o trzy lata, a od Maryjki o pięć lat. Maryjka jest z nas najmłodsza. транскрипция перевод текста
13. Następny punkt: zawód. транскрипция перевод текста
14. Nie mam jeszcze żadnego zawodu, jestem na razie studentką.   перевод текста
15. Wpiszemy więc „studentka”, a ty, Włodku, pisz „aspirant”.   перевод текста
16. Punkt czwarty: rodzaj paszportu. транскрипция перевод текста
17. Jak należy wypełnić tę rubrykę? транскрипция перевод текста
18. Należy podać, czy masz paszport dyplomatyczny, służbowy czy zwykły. транскрипция перевод текста
19. Mamy oczywiście paszporty zwykłe.   перевод текста
20. Zaczekaj chwilę, Olu! Muszę zajrzeć do paszportu. Tu jest taka olbrzymia ilość danych, że nie sposób wszystkich zapamiętać: numer paszportu, wizy, terminy ważności... Z tego wszystkiego pamiętam jedynie datę przekroczenia granicy. транскрипция перевод текста
*
21. Podaj jeszcze tylko miejsce zamieszkania, podpisz się i to już wszystko.   перевод текста
22. Przypuszczałem, że wypełnienie takiej karty meldunkowej jest znacznie łatwiejsze. транскрипция перевод текста
23. Tak, to chyba nawet trudniejsze niż wypełnienie ankiety paszportowej. Może dlatego, że wszystko wpisuje się tu w języku obcym.   перевод текста
24. Nie, tu po prostu trzeba podać większą ilość danych. транскрипция перевод текста
25. Ależ nic podobnego. Tu ilość danych jest mniejsza. Nie ma na przykład takich punktów, jak kolor włosów, oczu, wzrost... Wiesz, Olu w Moskwie, gdy Włodek otrzymał paszport, stał przed lustrem i przyglądał się swoim oczom i włosom. транскрипция перевод текста
26. Robiłem to tylko dlatego, żeby sprawdzić, czy urzędniczka właściwie określiła kolor oczu. Ale nie wiem. Raz wydawały mi się jaśniejsze, raz ciemniejsze. транскрипция перевод текста
27. Czy dziś jeszcze pójdziemy do biura meldunkowego?   перевод текста
28. Nie, jutro. Dziś biuro jest nieczynne.   перевод текста

Humor

— Mamusiu, ile lat ma nasz piesek?
— Tyle samo, co ty.
— To dlaczego nie umie jeszcze mówić?

***

— Gdy Zosia coś opowiada, zawsze musi przesadzić.
— A czy pytałeś ją, ile ma lat?

Словарь

ambasada
ankieta
aspirant
biuro meldunkowe
посольство
анкета
аспирант
паспортный стол
cudzoziemiec
dane
data
dyplomatyczny
formalność
ilość
imię
karta meldunkowa
иностранец
данные
дата
дипломатический
формальность
количество
имя
бланк для прописки
kolor
łatwy
marzec
młody
na razie
nazwisko
nieczynny
obcy
obywatelstwo
określić
otrzymać
piesek
podać
podpisać się
przekroczenie
цвет
простой
март
молодой
пока
фамилия
не работает
иностранный
гражданство
определить
получить
собачка
указать
расписаться
переезд
przesadzić
przyglądać się
przykład
rodzaj
rubryka
służbowy
termin
trudny
u góry
urodzenie
urodzić się
urzędniczka
ważność
wiza
właściwie
wpisywać
wypełniać
wypełnić
wzrost
w związku
zajrzeć
załatwić
zameldować
zameldowanie
преувеличить
присматриваться
пример
вид
графа
служебный
срок
трудный
вверху
рождение
родиться
служащая
действие
виза
правильно
вписывать
заполнять
заполнить
рост
в связи
заглянуть
выполнить
зарегистрировать
регистрация, прописка
zamieszkanie
zwykły
żaden
жительство
общегражданский
никакой
Ile masz lat?
Сколько тебе лет?
Ile pan ma lat?
Сколько вам лет?
Ile lat ma nasz piesek?
Сколько лет нашей собачке?
Mam dwadzieścia osiem lat.
Мне 28 лет.


— Ile masz lat?

nie sposób
zawsze musi przesadzić

невозможно
всегда преувеличивает

podpisywać się
расписываться
подписываться (на что-н.)
prenumerować
w języku obcym на иностранном языке
wzrost   рост
возраст wiek
przyglądać się czemu присматриваться к чему

Przyglądał się swoim oczom i włosom.

Присматривался к своим глазам и волосам.

Комментарий

2. Кроме глаголов с суффиксами -ą-, -- (см. урок 14) повелительное наклонение с помощью суффикса -ij (-yj) образуют глаголы, на конце основы которых имеется стечение (два или больше) согласных:

(wypełnić)   wypełni   — wypełnij
(spać) śpi — śpij
(obejrzeć) obejrzy — obejrzyj
(drwić) drwi — drwij
(upaść) upadnie — upadnij
и другие

5. В настоящем уроке Вы встречаете еще два примера им. пад. мн. ч. личных существительных м. рода:

Polak — Polacy (ср.: ptak — ptaki
cudzoziemiec — cudzoziemcy   pałac — pałace)

Одновременно обратите внимание на то, что названия национальностей пишутся с большой буквы:

Polak
— Polka
(поляк — полька)
Rosjanin
— Rosjanka
(русский — русская)
Amerykanin
— Amerykanka
(американец — американка)
Anglik
— Angielka
(англичанин — англичанка)
Francuz
— Francuzka
(француз — француженка)
Niemiec
— Niemka
(немец — немка)
Bułgar
— Bułgarka
(болгарин — болгарка)

7. По-польски адрес пишется следующим образом:

Warszawa, ul. Marszałkowska (Nr) 58, m. 10
(ul. = ulica, m. = mieszkania (род. пад.)

8. У слова imię (имя) особое склонение (см. таблицу):

род. пад.
им. мн.
  imienia
imiona

Так же склоняется ramię (плечо) и некоторые другие.

25. Слова oko и ucho образуют особые формы род. пад. мн. ч.:

им. мн.
род. мн.
  oczy
oczu
  uszy
uszu

Имя числительное

Теперь мы просим Вас усвоить по таблице в конце уроков падежные формы количественных числительных вещно-женского типа (о лично-мужских мы будем говорить позже).

Все количественные числительные за исключением dwa(dwie), trzy, cztery образуют лишь две формы: одну для именительного и винительного падежей и другую для остальных падежей. Лишь в творительном падеже, кроме формы с окончанием -u, возможна форма с окончанием -oma. Обе эти формы равноправны.

Здесь мы хотим обратить Ваше внимание лишь на некоторые особенности в образовании форм косвенных падежей.

У числительных siedem и osiem появляется при склонении мягкость m:

siedmiu
miu

У числительных jedenaście — dziewiętnaście, а также dwadzieścia, trzydzieści и czterdzieści чередуются согласные ść : st

jedenaście — jedenastu

Числительные dwanaście, dwadzieścia и dwieście склоняются в обеих частях:

dwanaście     dwunastu
dwadzieścia dwudziestu
dwieście dwustu

У числительных pięćdziesiąt — dziewięćdziesiąt чередуются гласные ą : ę и согласные t : ć. Но они, в отличие от соответствующих русских числительных, склоняются лишь в одной части:

pięćdziesiąt — pięćdziesięciu (ср.: пятидесяти)

У числительных pięćset — dziewięćset склоняется только первая часть:

pięćset     pięciuset  
sześćset sześciuset
  и т. д.

Все формы косвенных падежей даются в таблице спряжений числительных (см. также таблицу числительных).

Как вы уже знаете, числительные dwa (dwie), trzy, cztery сочетаются с им. пад. мн. ч. существительных, например:

dwa lata
trzy lata
cztery lata

Все числительные, начиная с 5-и, сочетаются в им.-вин. пад. (как и в русском языке) с род. пад. мн. ч. существительного. В других падежах числительное согласуется с существительным:

pięć lat
sześć lat

так же:

dwadzieścia jeden lat
trzydzieści jeden lat

(cp.: двадцать один год)
(cp.: тридцать один год)

и т. д.

но:   dwadzieścia   dwa lata
      trzy lata
      cztery lata

Косвенные падежи:

род.
pięciu książek
дат.
pięciu książkom
твор.
pięciu (pięcioma) książkami
предл.
(o) pięciu książkach
род.
dwudziestu jeden książek
дат.
dwudziestu jeden książkom
твор.
dwudziestu jeden książkami
предл.
(o) dwudziestu jeden książkach

Так же как числительные, склоняются слова:

ile
— ilu
(сколько)
tyle
— tylu
(столько)
wiele
— wielu
(много)
parę
— paru
(несколько)
kilka
— kilku
(несколько)
kilkanaście
— kilkunastu
(больше десяти, от 11 — 19)
kilkadziesiąt
— kilkudziesięciu
(несколько десятков)
kilkaset
— kilkuset
(несколько сот)

Их сочетаемость такая же, как числительных от 5-и.

Порядковые числительные склоняются, как имена прилагательные. Разница между польским и русским языками наблюдается в склонении составных порядковых числительных. В польском языке склоняются и единицы, и десятки.

dwudziesty pierwszy —

род. dwudziestego pierwszego
(двадцать первого)
дат. dwudziestemu pierwszemu
(двадцать первому)
и т. д.

rok tysiąc dziewięćset pięćdziesiąty dziewiąty
rok tysiąc dziewięćset sześćdziesiąty
rok tysiąc dziewięćset sześćdziesiąty pierwszy

Kiedy urodziła się Maryjka?

Dwudziestego czwartego marca tysiąc dziewięćset trzydziestego dziewiątego roku.

При обозначении даты порядковые числительные выступают в форме мужского рода, а не среднего (подразумевается „dzień”; в русском языке подразумевается „число”).

pierwszy maja
первое мая
piętnasty stycznia
пятнадцатое января
dwudziesty czwarty marca
двадцать четвертое марта
trzydziesty pierwszy lipca
тридцать первое июля

Образование степеней сравнений прилагательных

Сравнительная степень прилагательных в польском языке образуется с помощью двух суффиксов: -sz- и -ejsz-. Суффикс -sz- принимают прилагательные, у которых на конце основы нет стечения согласных:

młody     młodszy
stary starszy
cichy cichszy
ciekawy ciekawszy
głupi głupszy
tani tańszy

Его принимают также прилагательные с группами rd, st в конце основы:

twardy     twardszy
prosty prostszy

Очень часто суффиксу -sz- сопутствует изменение качества согласных (и гласных) основы:

biy   — bielszy   (ł : l и a : e)
wesy — weselszy (ł : l и o : e)
długi — dłuższy (g : ż)
gorący — gorętszy (c : t и ą : ę)

При стечении согласных сравнительная степень образуется с помощью суффикса -ejsz-. Обратите внимание на смягчение основы (на письме знак смягчения i) и возможные чередования:

trudny   — trudniejszy   (n : ń)
łatwy — łatwiejszy (w : w’)
jasny — jaśniejszy (sn : śń)
ciemny — ciemniejszy (n : ń)
ciepły — cieplejszy (ł : l)
dowcipny — dowcipniejszy (n : ń)
mądry — mądrzejszy (r : rz)

Превосходная степень образуется с помощью префикса -naj-, прибавляемого к формам сравнительной степени:

młodszy najmłodszy
starszy najstarszy
ciekawszy najciekawszy
weselszy najweselszy
dłuższy najdłuższy
trudniejszy najtrudniejszy

Запомните формы степеней сравнения прилагательных: dobry, zły, duży, mały.

dobry
lepszy
najlepszy

zły
gorszy
najgorszy

duży
większy
największy

mały
mniejszy
najmniejszy

dobry

lepszy

najlepszy

Прилагательные в сравнительной и превосходной степени изменяются по родам, падежам и числам:

ед. ч.
  м. род ср. род ж. род
им. пад. (naj)młodszy (naj)młodsze (naj)młodsza
род. пад. (naj)młodszego (naj)młodszego (naj)młodszej
дат. пад. (naj)młodszemu (naj)młodszemu (naj)młodszej
и т.д.
мн. ч.
  женско-вещные лично-мужские
им. пад. (naj)młodsze (naj)młodsi
род. пад. (naj)młodszych (naj)młodszych
дат. пад. (naj)młodszym (naj)młodszym
и т.д.


— Oto jeden z największych poetów naszego miasta.

Конструкции с прилагательным в сравнительной степени в польском языке строятся иначе, чем в русском. Эквивалентом род. пад. является в польском языке конструкция:

od + род. пад. (или niż + им. пад.)

ты моложе меня
jesteś młodszy(-a) ode mnie (niż ja)

ты старше его
jesteś starszy(-a) od niego (niż on)

Эквивалентом русской конструкции „на + вин. пад.” является в польском языке не известная Вам еще до сих пор конструкция o + вин. пад.

Марийка моложе Володи на 5 лет.
Maryjka jest młodsza od Włodka o pięć lat.
Володя старше Оли на 3 года.
Włodek jest starszy od Oli o trzy lata.

Примеры форм сравнительной и превосходной степеней из текста:
Jesteś ode mnie młodsza o dwa lata. (11)
Jestem z was najstarszy. Od ciebie jestem starszy o trzy lata, a od Maryjki o pięć lat. Maryjka jest z nas najmłodsza. (12)
Przypuszczałem, że wypełnienie takiej karty meldunkowej jest znacznie łatwiejsze. (22)
Tak, to chyba nawet trudniejsze niż wypełnienie ankiety paszportowej. (23)
Tu trzeba podać większą ilość danych. (24)
Tu ilość danych jest mniejsza. (25)
Raz wydawały mi się jaśniejsze, raz ciemniejsze. (26)

Упражнения

I. Ответьте на следующие вопросы:

  1. Ile lat ma Maryjka?
  2. Ile lat ma Ola?
  3. Ile lat ma Włodek?
  4. O ile lat Włodek jest starszy od Maryjki?
  5. O ile lat Ola jest młodsza od Włodka?
  6. O ile lat Maryjka jest młodsza od Oli?
  7. Gdzie mieszka Maryjka?
  8. Klucz
  9. Kim jest Maryjka? (русская)
  10. Czym jest Maryjka? (студентка)
  11. Kim jest Włodek? (русский)
  12. Czym jest Włodek? (аспирант)
  13. Kiedy i gdzie urodziła się Maryjka?
  14. Obywatelem jakiego państwa jest Włodek?
  15. Jakie paszporty mają Maryjka i Włodek?
Klucz

II. Образуйте сравнительную и превосходную степени от выступающих в примерах прилагательных:

  1. Ona ma ciemne oczy.
  2. Oni są weseli.
  3. One są wesołe.
  4. Ten mężczyzna jest dowcipny.
  5. Te towary są tanie.
  6. Klucz
  7. Przyglądam się ciekawemu rysunkowi.
  8. Dzisiejszy dzień jest ciepły.
  9. Wypełniam trudną ankietę paszportową.
  10. Szukam ciekawej książki.
  11. Język polski nie jest łatwy.
Klucz

III. Образуйте нужные формы числительных:

  1. Ona nie ma jeszcze (23 года).
  2. Związek Radziecki istnieje (60 лет).
  3. Druga wojna światowa zakończyła się w (1945 год).
  4. Dziś jest (31-oe) lipca (1962 год).
  5. Nie przeczytałem nawet (50 страниц).
  6. Klucz
  7. Delegacja przyjechała (25 машин).
  8. Ta powieść ma (несколько сот страниц).
  9. Uczę się (несколько иностранных языков).
  10. Konduktor wydał mi reszty z(e) (20, 50, 100 злотых).
  11. Muszę dziś napisać list (два товарища).
Klucz