Изучаем польский язык с нуля!
Lekcja piętnasta


Урок 15

Безличный оборот — настоящее время.

Составное будущее время II.

Następnego dnia rano

1. Włodek, wstawaj! Już późno. Ależ ty mocno śpisz! транскрипция перевод текста
2. Która godzina? транскрипция перевод текста
3. Za 25 (dwadzieścia pięć) ósma. Jak się czujesz? Wyspałeś się? транскрипция перевод текста
4. Nie bardzo. Jestem jeszcze trochę senny. транскрипция перевод текста
5. Nic dziwnego, położyliśmy się o północy. транскрипция перевод текста
6. Ja zasnąłem dopiero o świcie, nad ranem. транскрипция перевод текста
7. Dlaczego? транскрипция перевод текста
8. Nie mogłem zasnąć. Myślałem o naszych rozmowach, spacerach, o wszystkim, co widziałem. транскрипция перевод текста
9. To niedobrze. Będziesz miał wciąż nowe wrażenia i co wtedy? W ogóle nie będziesz spać? транскрипция перевод текста
10. Nie żartuj! Wkrótce się przyzwyczaję i wtedy będę spał jak zabity. транскрипция перевод текста
11. Jeżeli jesteś senny, to zaśnij jeszcze! транскрипция перевод текста
12. О tej porze? Nie, nie warto, już czas wstawać... Czy pościel schować do tapczana? транскрипция перевод текста
13. Złóż razem kołdrę, poduszkę i prześcieradło i zostaw na tapczanie. Ja to potem sprzątnę. Idź teraz do łazienki umyć się. транскрипция перевод текста
14. Chwileczkę, tylko nakręcę zegarek, bo potem zapomnę. транскрипция перевод текста
15. Spójrz! Na tej półeczce będzie zawsze leżało twoje mydło, gąbka, szczoteczka i pasta do zębów. Chcesz się wykąpać? Przygotuję ci wannę. транскрипция перевод текста
16. Nie, dziękuję, wezmę prysznic. транскрипция перевод текста
17. A może się najpierw ogolisz? транскрипция перевод текста
18. Nie, dziś nie będę się golił. Golę się co drugi dzień. транскрипция перевод текста
19. Spójrz do lustra! Już ci broda rośnie. транскрипция перевод текста
20. Rzeczywiście... Muszę wyjąć z walizki przybory do golenia. Wiesz, wydaje mi się, że zapomniałem wziąć mydło do golenia i wodę kolońską. Czy możesz mi je dać? транскрипция перевод текста
21. Proszę, weź! Może ci jeszcze czegoś trzeba? Czy masz maszynkę do golenia, żyletki? транскрипция перевод текста
22. Tak, wszystko mam. Pokaż mi tylko, jak się zapala gaz. транскрипция перевод текста
23. Spójrz, przesuwa się tę rączkę, zapala gaz i puszcza wodę. W tym kranie jest woda gorąca, a w tym zimna. Nie myj zębów nad umywalką. Jest zepsuta. Dopiero dziś albo jutro przyjdą ją naprawić. транскрипция перевод текста
24. Gdzie ja wczoraj podziałem ręcznik? транскрипция перевод текста
25. Nie szukaj teraz swojego ręcznika, weź mój, jest nieużywany, i zacznij się golić. Zaraz będziemy jedli śniadanie. Mama już prosiła do stołu. транскрипция перевод текста

Humor

Trudność obiektywna

— Która godzina?
— Za dwadzieścia.
— Dziękuję, ale która za dwadzieścia?
— Niestety, w moim zegarku brak małej wskazówki.

Egzamin

Pan Narcyz przychodzi do biura z siedmioma plastrami na twarzy.
— Poszedłem dziś rano do zakładu fryzjerskiego ogolić się i akurat uczniowie fryzjerscy mieli egzamin. Właśnie mnie golił uczeń.
— No i co?
— I oblał egzamin.

Словарь

akurat
brak
broda
gąbka
golić się
humor
kołdra
kran
lustro
mały
maszynka do golenia
как раз
нет, не хватает
борода
мочалка
бриться
юмор
одеяло
кран
зеркало
маленький
безопасная бритва
mydło
naprawiać
nieużywany
obiektywny
ogolić się
pasta
plaster
poduszka
podziać
położyć się
pora
pościel
północ
prysznic
przesuwać
prześcieradło
przybory do golenia
мыло
чинить
новый
объективный
побриться
паста
пластырь
подушка
деть, девать
лечь
время
постель
полночь
душ
передвигать
простыня
бритвенный прибор
przyzwyczaić się
puszczać
rączka
ręcznik
rosnąć
rzeczywiście
senny
szczoteczka
śniadanie
świt
trudność
twarz
uczeń
umyć się
umywalka
wkrótce
woda kolońska
wskazówka
wyjąć
wykąpać się
wyspać się
zabity
zasnąć
ząb
zegarek
zepsuty
złożyć
żyletka
привыкнуть
пускать
ручка
полотенце
расти
в самом деле
сонный
щетка
завтрак
рассвет
трудность
лицо
ученик
умыться
умывальник
вскоре, скоро
одеколон
стрелка
достать, вынуть
принять ванну
выспаться
убитый
заснуть
зуб
часы
неисправный
сложить
лезвие

время { czas
pora
часы { zegarek (наручные, карманные)
zegar (стенные, башенные, на жел. дор.)
kąpać się { купаться
мыться (в ванне), принимать ванну

 

wziąć prysznic
już ci broda rośnie

принять душ
у тебя уже растет борода

zimny
холодный
зимний
zimowy
żyletka
лезвие
жилетка
kamizelka

 

myć zęby
oblać egzamin

чистить зубы
провалиться на экзамене

определение дней

przedwczoraj
wczoraj
} dziś { jutro
pojutrze

Комментарий

Продолжаем изучение способов определения времени.

Która godzina?

Который час?

Для определения времени с половины до полного часа служит конструкция: za + вин. пад.

 
разг.: za dwadzieścia pięć ósma za kwadrans dziesiąta
офиц. днем: siódma trzydzieści pięć dziewiąta czterdzieści pięć
офиц. вечером: dziewiętnasta trzydzieści pięć dwudziesta pierwsza czterdzieści pięć
 
разг.: za pięć dwunasta za dziesięć pierwsza
офиц. днем: jedenasta pięćdziesiąt pięć dwunasta pięćdziesiąt
офиц. вечером: dwudziesta trzecia pięćdziesiąt pięć zero pięćdziesiąt

В этих определениях времени слова godzina и minuta могут опускаться, ср.:

godzina za dziesięć minut druga
za dziesięć minut druga
za dziesięć druga

о której godzinie?
в котором часу?
о której?
во сколько?
(о godzinie) za dziesięć druga
без десяти два
(o godzinie) za kwadrans dziesiąta
без четверти десять

Запомните также следующие способы определения времени:

а) конструкция: o + предл. пад.

о północy   в полночь
о świcie на заре
о zmroku
о zmierzchu
} в сумерки
o tej porze   в это время

б) конструкция: nad + твор. пад.

 

nad ranem
nad wieczorem

к утру (под утро)
к вечеру (под вечер)

6. В настоящем уроке встречаются формы глаголов с суффиксами -ą- и --.

прошедшее время:
Ja zasnąłem dopiero о świcie, nad ranem. (6)

повелительное наклонение:
Jeżeli jesteś senny, to zaśnij jeszcze. (11)
Proszę, weź! (21)
Nie szukaj teraz swojego ręcznika, weź mój i zacznij się golić (26)

8. Вот еще группа глаголов с чередованием e : a в формах прошедшего времени (из текста):

leżeć — leżałem, leżałyśmy, leżeliśmy
mieć — miałem, miałyśmy, mieliśmy
myśleć — myślałem, myślałyśmy, myśleliśmy
podziać — podziałem, podziałyśmy, podzieliśmy
widzieć — widziałem, widziałyśmy, widzieliśmy
zapomnieć — zapomniałem, zapomniałyśmy, zapomnieliśmy

14. В 1-ом лице ед. ч. и 3-ем лице мн. ч. глагола zapomnieć звук n твердый (поэтому нет буквы i):

zapomnę, zapomną

18.

со drugi dzień

через день (см. урок 3)

По этому образцу:

со trzeci dzień
каждый третий день
со trzeci tydzień
каждую третью неделю
со drugi miesiąc
каждый второй месяц
со piąty człowiek
каждый пятый человек
со dziesiąty autobus
каждый десятый автобус

Известный Вам уже предлог do в словосочетании с существительным в роли главного слова имеет такое значение, как русский предлог „для” (надо переводить его русским „для” или прилагательным).

szczoteczka do zębów
зубная щетка
pasta do zębów
зубная паста
proszek do zębów
зубной порошок
przybory do golenia
бритвенный прибор
mydło do golenia
мыльная палочка
krem do golenia
крем для бритья
pasta do obuwia
крем для обуви
maszynka do golenia
безопасная бритва
chusteczka (chustka) do nosa
носовой платок
atrament do wiecznych piór
чернила для авторучек
szczotka do ubrania
щетка для одежды (одежная щетка)

Безличный оборот — настоящее время

В тех случаях, когда в русском языке употребляются формы страдательного залога или так называемые неопределенно-личные формы глагола (т.е. 3-е лицо мн. ч. без подлежащего), в польском языке употребляются безличные формы глаголов.

Безличная форма настоящего времени образуется с помощью частицы się, прибавляемой к форме 3-го лица ед. ч. настоящего времени невозвратного глагола. При этом глагол в безличной форме управляет тем же падежом, что и в личных формах, следовательно, переходные глаголы в безличной форме сохраняют при себе винительный падеж. Ср. следующие примеры в польском и русском языках:

On rozpoczyna pracę о ósmej.
Он начинает работу в восемь.
Pracę (вин. пад.) rozpoczyna się о ósmej.
Работа (им. пад.) начинается в восемь.
On puszcza wodę.
Он пускает воду.
Puszcza się wodę.
Пускают воду.
On przesuwa tę rączkę.
Он передвигает эту ручку.
Przesuwa się tę rączkę.
Эта ручка передвигается.

При отрицании, как и в личных конструкциях, винительный падеж прямого дополнения заменяется родительным.

Sklepy otwiera się о siódmej.
Магазины открываются в семь.
Sklepów nie otwiera się o siódmej.
Магазины не открываются в семь.

При замене единств. числа множественным форма глагола не изменяется. Ср.:

Tu sprzedaje się chleb.
Здесь продается хлеб (здесь продают хлеб).
Tu sprzedaje się książki.
Здесь продаются книги (здесь продают книги).

Практически от каждого глагола (переходного и непереходного) можно образовать безличную форму. Исключение составляют лишь возвратные глаголы.

Примеры из текста:

Jak się zapala gaz? (22) Przesuwa się rączkę, zapala gaz i puszcza wodę. (23)

Другие примеры:

Bilety sprzedaje się na trzy dni naprzód.
Po odejściu od kasy reklamacji nie przyjmuje się.
Nie jeździ się tramwajem bez biletu.
Za towar płaci się w kasie.
Często mówi się o sztuce nowoczesnej.
W Polsce produkuje się samochody.
Tu mówi się po rosyjsku i po angielsku.
Imiona własne pisze się dużą literą.
W języku polskim często używa się form nieosobowych.


— Jak się to robi?

Составное будущее время II

Кроме известного Вам уже составного будущего времени, польский язык знает еще второй тип образования этого времени. Составное будущее время второго типа образуется с помощью форм будущего времени глагола być и формы 3-его лица прошедшего времени соотвествующего глагола.

единственное число

м. род

ж. род.

cp. род

będę chciał
będziesz chciał
będzie chciał

będę chciała
będziesz chciała
będzie chciała



będzie chciało

множественное число

женско-вещные формы

лично-мужские формы

będziemy chciały
będziecie chciały
będą chciały

będziemy chcieli
będziecie chcieli
będą chcieli

Оба типа будущего времени равноправны в польском языке, и между ними кет никакой разницы в значении. Можно лишь отметить, что они различаются в стилистическом отношении. Формы второго типа следует употреблять в вежливых разговорах и при вежливом обращении.

Надо заметить, что некоторые глаголы образуют лишь будущее время второго типа, например:

 
będę mógł
смогу
 
będę musiał
должен буду, мне нужно будет
 
będę chciał
нет эквивалента (иногда „захочу”)

В этой форме употребляются также все глаголы в сочетании с инфинитивом, например:

Będę się starał wrócić wcześnie.
Я постараюсь вернуться рано.
Będę się uczył jeździć na nartach.
Я буду учиться ходить на лыжах.
Będę próbował rozmawiać po polsku.
Я буду пробовать разговаривать по-польски.

Примеры употребления форм будущего времени (из текста):

Będziesz miał wciąż nowe wrażenia i co wtedy? (9)
Wtedy będę spał jak zabity. (10)
Na tej półeczce będzie zawsze leżało twoje mydło. (15)
Dziś nie będę się golił. (18)
Zaraz będziemy jedli śniadanie. (26)

Упражнения

I. Ответьте на следующие вопросы:

  1. О której Tadek zbudził Włodka?
  2. Czy Włodek goli się co dzień? (нет, через день)
  3. Czy Włodek wziął ze sobą mydło do golenia i wodę kolońską? (забыл)
  4. Czy pani bierze prysznic co dzień? (через день)
  5. Klucz
  6. Czy pani (pan) kąpie się rano czy wieczorem? (вечером)
  7. O której pani (pan) wstaje? (на заре)
  8. Kiedy kładzie się pani spać? (в полночь)
  9. O której godzinie wychodzi pani (pan) z domu do pracy? (без 15 девять)
Klucz

II. От глаголов в скобках образуйте будущее время II-го типа:

  1. Nie (мужчина, я — móc) wstać jutro wcześnie.
  2. Czy państwo (chcieć) wrócić tu jeszcze?
  3. Czy jutro nie (девушки, вы — mieć) czasu przyjść do mnie?
  4. (Женщины, мы — myśleć) zawsze o Warszawie.
  5. Stąd państwo nic nie (widzieć).
  6. Czy panie teraz (jeść) obiad?
  7. Nie (девушки и парни, мы — siedzieć) cały czas w Warszawie, (zwiedzać) również inne miasta Polski.
  8. Dziś nie (девушка, я — kąpać się).
Klucz

III. Прочитайте по-польски (в разговорном языке и официально):

105, 215, 1135, 1830, 440, 1220, 005, 2150.

Klucz

IV. Из личных образуйте безличные предложения:

  1. On zwykle wstaje о godzinie siódmej.
  2. Oni chowają kołdrę, poduszkę i prześcieradło do tapczanu.
  3. Sprzątamy pokój wczesnym rankiem.
  4. Nakręcam zegarek rano lub w południe.
  5. Myjemy zęby nad umywalką.
  6. Oni jedzą obiad o godzinie drugiej.
Klucz